عنوان پایان‌نامه
مطالعه باستان شناختی منطقه بان زرده کرمانشاه در دوره اسلامی
- رشته تحصیلی
- باستان شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 48139;کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 7319900
- تاریخ دفاع
- ۱۵ آذر ۱۳۸۹
- دانشجو
- عباس رزم پوش
- استاد راهنما
- هایده لاله
- چکیده
- منطقه بان زرده در بخش مرکزی شهرستان دالاهو و در منطقه¬ای کوهستانی در غرب استان کرمانشاه قرار دارد. این منطقه از لحاظ نظامی و اقتصادی در یک نقطه حساس و استراتژی در مسیر جاده خراسان بزرگ واقع است و در اغلب فصول سال دارای آب و هوای مطلوبی است. بررسی و مطالعه باستان¬شناختی منطقه بان زرده برای درک وضعیت استقرارهای دوره اسلامی و شناسایی عوامل فرهنگی و اجتماعی مؤثر بر شکل¬گیری محوطه¬ها، آرامگاه¬ها و سایر آثار این منطقه انجام شد. با مطالعه داده¬های بدست آمده از بررسی میدانی مشخص شد که آثار این منطقه به قرون اولیه اسلامی تا قرون متأخر تعلق دارد و درصد بالایی از آن در قرون 6 تا 9 ه.ق شکل گرفته¬ است؛ بر اساس بررسی¬های میدانی، کاوش¬ گروه¬های خارجی و کاوش¬های اخیرِ گروه-های ایرانی مشخص شد که استقرارهای حوزه زرده در قرون اولیه اسلامی شروع شده و تا دوره قاجار ادامه پیدا کرده است. در جریان بررسی¬ در دره ریژآب هیچ مدرکی دال بر وجود استقرارهای قرون اولیه اسلامی شناسایی نشد؛ در این حوزه تمام داه¬های سفالی و بقایای معماری مربوط به قرون میانه اسلامی و پس از دوره سلجوقی است که با ساخت مسجد تک¬مناره ریژآب با ساختار معماری متأثر از مساجد ستوندار آذربایجان آغاز شده است. در زمان احداث این مسجد دست¬کم دو روستای مهم در حوزه ریژآب وجود داشته است. در دوره ایلخانی شمار استقرارها به مراتب افزایش یافته و مجدداً تعداد قابل توجهی از آرامگاه¬های متأثر از سبک معماری آذربایجان شکل گرفته است. در چند مورد از این آرامگاه¬ها سردابه¬ای در زیر طبقه هم کف احداث شده است. در دوره تیموری نیز استقرار در محوطه¬های پیشین همچنان ادامه یافته و محوطه¬ها و آثار دیگری در دو حوزه ریژآب و زرده شکل گرفته است. در این دوره چند آرامگاه جدید با گنبد هرمی هشت وجهی تأسیس شده است. داده¬های باستان¬شناختی اطلاعات چندانی از دوره صفویه به ما نمی¬دهند با این وجود می¬دانیم که در این دوره محوطه¬های پیشین همچنان استفاده شده¬اند. علاوه براین، فعالیت¬ فرقه اهل حق در این دوره به طور محسوسی افزایش یافته و اثر آن در گورستانها وآرامگاه¬های این دوره به جای مانده است. آرامگاه بابایادگار در همین دوره و به تقلید از آرامگاه¬های ابودجانه، با گنبد هرمی هشت وجهی ایجاد شده است. مسأله تأثیر فرقه¬های مذهبی در روند ساخت بناهای آرامگاهی و گسترش استقرارهای منطقه نکته مهمی است که اثر آن در بناها و محوطه¬های به جای مانده به خوبی پدیدار شده است. این مسأله با توجه به وجود فرقه اهل حق و چند فرقه صوفیگری تسنن از جمله طریقت قادریه و نقشبندیه در منطقه و همزیستی مسالمت آمیز پیروان این فرقه¬ها در منطقه بان زرده توضیح داده شده است. واژگان کلیدی: کرمانشاه، قلعه یزدگرد، قلعه داور، بان زرده، ریژآب(ریجاب)، بناهای آرامگاهی، مسجد عبدالله بن عمر و ابودجانه
- Abstract
- “Ban Zarde” is located in the central part of Dalaho City in a mountainous zone in the west of Kermanshah Province. The zone is, economically and militarily, an important and strategic place located on “Khorasan great road” and has often a desirable climate.Researches and archaeological studies was done to investigate the condition of settlement of Islamic period and social and cultural factors affecting the formation of sites, mausoleums and other parts in Ban Zarde. Investigating the data obtained from field researches showed that most of its monuments were formed from first centuries of Islam to the recent time mostly in middle periods. According to local surveys done by Iranian and foreign researchers, the settlement of most of Zarde’s places was started in first Islamic centuries and continued to Qajar time. About the settlements in Rizhab Valley in first Islamic centuries ,however, no evidence was detected. All ceramic works and architectural remains in the district which belong to middle Islamic centuries and after Seljuk time were started creating by constructing the single-minaret mosque of Rizhab which was affected by columned mosques of Azarbayjan. There were at least two important villages in Rizhab district during the time of building the mosque. The number of establishments were increased during the time of Ilkhani and most of mausoleums were again influenced by architectural style of Azarbayjan several of which have a basement under the first floor. Establishments kept creating during the time of Teymouri and other sites and works were formed in Zarde and Rizhab. Some new mausoleums with eight-lateral domes were also established in this period. Although there are few archaeological data about the works done during the time of Saffavid, there are evidence that ancient sites were continuously used. Moreover, Islamic activities increased in this period the signs of which were Completely visible in tombs and mausoleums. Babayadegar mausoleum is one of the places established in this period with an eight-lateral dome following Aboudojane mausoleums. Religious groups’ influence on the construction of mausoleums and increase of establishments in the zone is a crucial fact which is perfectly appealing in remained monuments. This topic is explained regarding the existence of Moslems and some other Sufi and Sunnite groups as Ghaderiye and Naghshbandiye and the peaceful coexistence of their followers in Ban Zarde. Key Words: Kermanshah, Ghaleh Yazdgerd, Ghaleh Davar, Ban Zarde, Rizhab, mausoleum buildings, Abdollah-ebne Omar Mosque and Aboudojane
