هیأت امنا
تاریخچه تشکیل هیأت‌های امنا
با شکل‌گیری نهاد دانشگاه در کشور و آغاز به کار دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳، شورایی به نام شورای دانشگاه شکل گرفت که بسیاری از اختیارات و وظایفی را که امروزه برعهده هیأت امناست، انجام می‌داد و در واقع دارای کارکرد هیأت امنا بود. سال ۱۳۳۹، در اساسنامه دانشگاه شهید بهشتی (ملی سابق) هیأت امنا به عنوان اولین رکن دانشگاه مطرح گردید و دانشگاه شیراز (پهلوی سابق) اولین دانشگاهی بود که عملاً دارای هیأت امنا شد. در قانون تأسیس آن دانشگاه که در سال ۱۳۴۳ به تصویب رسید، هیأت امنا، نماینده قانونی دانشگاه بود و کلیه امور علمی، فنی، آموزشی، مالی، اداری و استخدامی دانشگاه نیز زیر نظر هیأت امنا اداره می‌شد. دانشگاه صنعتی شریف نیز در سال ۱۳۴۴ دارای هیأت امنا شد.
قانون تشکیل هیأت امنای دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۶ به تصویب مجلسین رسید و به دولت اجازه داده شد در صورت اقتضا، مقررات این قانون را در سایر دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها و مؤسسات تعلیماتی عالی و تحقیقاتی کشور اجرا نماید. در همین سال، اولین جلسه هیأت امنای دانشگاه مشهد نیز در تاریخ ۱۵/۱۱/۱۳۴۶ تشکیل شد و قانون تشکیل هیأت‌های امنای مؤسسات عالی علمی– دولتی در سال ۱۳۵۰ به تصویب مجلسین وقت رسید. براساس این قانون، کلیه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، به منظور ایجاد هماهنگی و یکپارچگی بیشتر، موظف شدند که هیأت امنای مستقلی تشکیل دهند. سرانجام در سال ۱۳۵۳، پس از تصویب «قانون اصلاح پاره‌ای از مواد قانون هیأت‌های امنای مؤسسات علمی- دولتی» در مجلسین وقت، وزارت علوم و آموزش عالی مکلف شد که برای هر یک از دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی، هیأت امنایی با ترکیب و وظایف یکسان و طبق مقررات مربوطه تشکیل دهد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به استناد لایحه قانونی انحلال هیأت‌های امنای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی اعم از دولتی و غیر دولتی و خصوصی مصوب ۱۳۵۷/۱۲/۱۳، وظایف و اختیارات هیأت‌های امنای کلیه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی منحل و وظایف و اختیارات هیأت‌های امنا به هیأت سه‌نفره جانشین هیأت‌های امنا متشکل از وزیر فرهنگ و آموزش عالی، وزیر مشاور و رئیس سازمان برنامه و بودجه و وزیر طرح‌های انقلاب، واگذار شد. همچنین بر اساس مفاد قانون تشکیل هیأت‌های امنای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی که در جلسات ۱۸۱ و ۱۸۳ مورخ ۰۹/۱۲/۱۳۶۷ و ۱۳۶۷/۱۲/۲۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید، هر یک از وزارتخانه‌های «علوم، تحقیقات و فناوری» و «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» مکلف شدند برای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی وابسته به خود هیأت امنایی با ترکیب مندرج در قانون یادشده تشکیل دهند.
