عنوان پایان‌نامه
پژوهشی در آیینه کاری خانه های تاریخی شهر یزد
- رشته تحصیلی
- باستان شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 982318;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 50836
- تاریخ دفاع
- ۳۱ شهریور ۱۳۸۹
- دانشجو
- حمید عزیزی بندرآبادی
- چکیده
- آینه کاری از جمله هنرهای وابسته به معماری است که تاکنون پژوهش شایسته و بایسته ای نسبت به آن انجام نشده است. این هنر، علاوه بر بعد تزیینی، از جنبه های کاربردی مهمی نیز برخوردار است. پیشینه ی استفاده از آینه در ایران، لااقل به هزاره ی چهارم ق م برمی گردد. براساس شواهد به دست آمده مردمی که در هزاره ی چهارم ق.م در سیلک کاشان می زیستند از آینه سازی آگاهی داشته اند. در این زمان آینه ها از مس و تقریبا به شکل صفحه ی محدب بودند. با آغاز دوره ی مفرغ در پایان هزاره ی سوم ق.م آینه های مفرغی جایگزین آینه های مسی شد. علاوه بر شیشه و حتی قبل از آن از موادی مانند آب، سنگ و فلز نیز به عنوان آینه استفاده شده است. آینه از جهات مختلف، در ادبیات فارسی و عرفان اسلامی نیز مورد توجه قرار گرفته است و قلب مومن که صاف و به دور از کدورت و تیرگی و حقد و حسد و گناه است، همچون آینه ای است که نور الهی را تجلی می دهد. از موارد کاربردی آینه، می توان به استفاده از آن در انعکاس نور، امور شخصی برای سروسامان دادن به چهره ی اشخاص، امور دفاعی و نظامی، برخی مسائل مذهبی و عقیدتی، و نیز کاربرد آن در بنا و معماری اشاره نمود. آینه کاری در بناهای مختلفی اعم از مذهبی مانند امامزاده ها و زیارتگاهها و نیز غیرمذهبی مانند کاخ ها و منازل شخصی مورد استفاده قرار گرفته است، به طوری که یکی از اجزای بسیاری از ابنیه ی مذکور را «ایوان آینه» تشکیل می دهد. این هنر اگرچه پیشینه ی آن به قبل از صفویه میرسد، ولی از آن دوره مورد توجه بیشتری قرار می گیرد و نمونه های آن را در بناهای شاخصی مانند چهلستون می توان ملاحظه نمود. این روند در دوره ی قاجار، توسعه ی بیشتر می یابد و با توجه به افزایش ارتباط ایران و اروپا در آن روزگار، آینه کاری نیز همچون برخی از هنرهای دیگر، از غرب متاثر می شود. این تاثیر به وضوح در برخی از خانه های برجای مانده ی عهد قاجار نیز دیده می شود. یکی از نکات جالب توجه حاصل از بررسی آینه کاری 13 باب خانه ی قاجاری یزد، این که، 7 اتاق آینه در شمال و 3 مورد در غرب واقع شده اند که بخش زمستان نشین خانه های مذکور را تشکیل می دهند. بنابراین ساکنان این منازل، علاوه بر جنبه تزئینی، حداکثر استفاده از انعکاس نور و نیز روشنایی و گرمای حاصل از آن را در فصل زمستان می نموده اند. در 3 خانه ای که اتاق آینه در جبهه ی شرق قرار گرفته، در2 باب از آن هادر قسمت های شمالی و غربی نیز تزئینات آینه به کار رفته است.و تنها در یک مورد و آن هم خانه ی وزیر، آینه کاری تنها در جبهه ی شرقی مشاهده می شود. واژگان کلیدی:آینه، آینه کاری، اتاق آینه ،گچبری ،دوره ی قاجار، خانه های یزد
- Abstract
- The mirror world is one of the decorations of architecture that does not have enough investigation about it. The date of use of mirror in Iran at least backs to 4000 BC. According to the evidence the people that left in Sialk Kashan knew mirror manufacturing (producing mirrors). Addition to glass, even before that we have some materials including water, stone, and metals that had been used as mirror. The mirror is so important in Persian literature and Islamic theology. There are some applicable aspects for mirror like reflection of light, personal affair defend, military, religious and etc. The date of mirror work at least backs to before Safavid era. This art reached to its most elegant within Qajar era. One of the interesting matters in survey of 13 houses in Yazd include: 7 mirror rooms are located toward north, and 3 ones toward west that both of them are applies aiming to residency during winter. So the houses hold of these houses in addition to decoration aspect use the aspects of light reflection and the warm of the related mirrors. In 3 houses we have the mirror room at the east side that in two of them also we have mirrors that located at north and west side. In only one case ,mirror work is observed in east side. Keywords: Mirror, Mirror work, Mirror Room, Stucco, Qajar Era ,Yazd Houses .
