عنوان پایان‌نامه
بررسی وتحلیل الگوهای استقراری دوران پیش از تاریخ دشت اسفندقه جیرفت
- رشته تحصیلی
- باستان شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 903421;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 44170
- تاریخ دفاع
- ۱۵ اسفند ۱۳۸۸
- دانشجو
- نادر علیدادی سلیمانی
- استاد راهنما
- حسن طلائی مغانجوقی
- چکیده
- دشت اسفندقه و ارتفاعات پیرامون، که در شمال غربی دشت جیرفت قرار دارد امروزه دارای قابلیت‌های فراوان در زمینه¬ی کشاورزی و دامداری است بررسی باستان¬شناسی حوزه اسفندقه منجر به شناسائی 39 استقرار از دوره‌ی نوسنگی تا عصر مفرغ در پهنه‌ی این حوزه شده است. شواهد فراوانی از این دوران در دست است که بسیاری از استقرارها را به جوامع کوچرو یا نیمه‌کوچرو ساکن درحوزه نسبت می¬دهد. این استقرارها درکناره دشت، مناطق پایکوهی و میان¬کوهی شکل گرفته¬اند. وجود 6 استقرار دوره¬ی نوسنگی که نخستین استقرارهای بشری در این حوزه محسوب می¬گردد درخور توجه است این استقرارهاکه تا کنون در کاوشهای باستان¬شناسی تپه یحیی و تل¬ابلیس یا در حوزه آبریز هلیل‌رود شناسائی نشده است، در کناره¬های جنوب تا جنوب غربی دشت اسفندقه شناسائی شده است. گونه‌‌هائی از این سفال که به نام فرهنگ «فتح‌آباد» شناخته می‌شود به لحاظ نقش، رنگ وپوشش آن، شباهت زیادی با سفالهای حوزه رود قره آغاج در استان فارس دارد که به دوره نوسنگی تعلق دارند. علاوه بر این، سفالها در نوع آرایه‌‌های هنری شباهت¬هائی نیز با دوره جری و دوره باکون B2در فارس دارد. شباهت سفالهای گونه‌ی فتح‌آباد با سفالهای دوره ¬اول در تپه شمالی سیلک ممکن است دور از ذهن باشد اما گونه¬هائی از تزئین چون لوزی‌های مشبک و مثلث‌های کوچک تیره یا هاشورزده که از لبه‌ی ظرف آویزان است شباهت زیادی با سفالهای این استقرار کهن در فلات مرکزی ایران دارد. از مطالعه¬ی گونه¬های سفالی و مقایسه آن با سفالهای یحیی می¬توان توالی و تداوم استقرارها را در دوره مس‌سنگی تا پایان این دوره دید که بر اساس شواهد جمعیت‌های انسانی رشد یافته و بر شمار استقرارها افزوده شده است. در این دوره روابط فرهنگی– بازرگانی اسفندقه که به نام دوره «آب‌شور» شناخته می‌شود در درون حوزه با مراکزی چون تل¬ابلیس بوده است. گونه¬هائی از سفال اسفندقه در دوره «آب‌شور» با دشت مرودشت در دوره باکون A شباهت دارد. عصر مفرغ و آغاز شهرنشینی که از ادوار شکوفای زندگی بشری در فلات ایران بشمار می‌رود در جنوب شرق ایران نیز دوران شکوفائی داشته است. در این دوره از شمار محوطه¬ها نسبت به دوره قبل کاسته شده است که با دلائلی آن را شکل‌گیری مراکز شهری و شهرهای بزرگ در دشت جیرفت و در نتیجه جلب جمعیت¬های پراکنده روستا‌نشین دانسته‌ایم. تداوم استقرارها در دوره¬ی تاریخی و اسلامی– که بیشترین درصد استقرارها را بخود اختصاص می‌دهد و خارج از این پژوهش است بیانگر پتانسیل قابل توجه حوزه و تسلسل فرهنگ ها و اجتماعات انسانی در این بخش از جنوب شرق بشمار می‌رود.
- Abstract
- naissance and analysis of prehistoric settlement patterns of Esfandagheh plain, JiroftRecon Esfandagheh plain and its highlands is located in the northwest of the Jiroft plain. An extensive archaeological survey conducted by author to identify prehistoric settlement patterns of archaeological sites in this district led to determine more than 39 sites from Neolithic to Bronze Age. Numerous evidence indicated some of settlements belong to pastoral and semi-pastoral nomad. It is noticeable that 6 Neolithic sites determined in south and southwest of the plain with new painted wares that have so far been unknown in the Kerman region. Kind of these wares that introduce Fateh Abad culture are comparable with Neolithic sites of Qhare agaj river basin in Fars, Jari and Bakon2 wares. In spite of long distance to central plateau some motifs of these wares are comparable with Neolithic wares of the Sialk. In addition there is a increasing in number of settlements in chalclotic period indicated that the region was densely populated during this period. Emergence of civilization and central city in Jiroft plain caused to a sharp decreasing in number of settlements of Esfandagheh plain in third millennium BC. Most numbers of settlements related to historical and Islamic periods are indicative of continuity of suitable environmental conditions of the district up to the historical and Islamic periods.
