عنوان پایان‌نامه
بررسی باستانشناسی مسیر فیروزآباد به نیشابور در دوره ساسانیان
- رشته تحصیلی
- باستان شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 1966;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 59996
- تاریخ دفاع
- ۲۵ تیر ۱۳۸۶
- دانشجو
- لیلا فاضل
- استاد راهنما
- کمال الدین نیکنامی
- چکیده
- راه مهمترین عامل تحول جوامع، جابجایی فرهنگها و عاملی جهت تولید ثروت و پیشرفت ملتها محسوب می گردد. راه سازی با تمدن و پیشتر از آن با خلقت انسان شروع شده است چراکه انسان راه می رود و برای راهروی نیاز به راه دارد. کلیه فعالیتهای انسان از جمله ساخت راهها در بستری جغرافیایی شکل گرفته است و مطالعه جغرافیا و نگاهی فرهنگی به آن بیانگر نقش متقابل فرهنگها با محیط طبیعی آنها در گذشته است. در سال 224 میلادی سلسله ساسانی برای حکومتی به مدت 400 سال بر سر کار آمد . از مهمترین ویژگیهای این سلسله ، نظامی آمیخته با مذهب، ارتقاء فرهنگ و سنن ملی و تقویت پایه های آن به طرق گوناگون از جمله تجارت و فعالیتهای نظامی بود. در این برهه از زمان تجارت بین شرق و غرب رونقی چشمگیر می یابد. ایران به دلیل وضعیت خاص جغرافیایی پل این ارتباط تجاری است و معمولا از این موقعیت به خوبی استفاده می نماید. اغلب جنگهای ایران و روم جنبه اقتصادی داشته و جهت دستیابی به شاهراههای بزرگ تجاری بود. عمده کالاهای حمل شده در جاده ها منسوجات، ادویه ، عطریات، فولاد، فرشهای گرانبها و غیره بود. از مهمترین فعالیت های پادشاهان این سلسله ایجاد هرچه بیشتر راهها، کنترل و امنیت جاده ها و افزایش نقاط پویا و مولد حرکت بود. در راستای افزایش نقاط پویا و به دلایل آیینی شهرهای بسیاری با طرح های از پیش تعیین شده به خصوص بر خط سیرهای مهم تجاری به وجود آمد. سرزمین فارس خاستگاه مذهبی و قومی پادشاهان این سلسله بود. فارس مهمترین مرکز اشاعه فرهنگ و تمدن و فعایتهای مذهبی دولت ساسنی از آغاز تا فروپاشی بود. این سرزمین بیشترین آثار مذهبی آنان را نیز در خود جای داد. از سیاست های مهم دولت ساسانی عبور مسیرهای مهم تجاری از مکان های مذهبی جهت رشد دینی بود. فارس همچنین به دلیل ارتباط با مهمترین بنادر تجاری و تجارت دریایی از جایگاه ویژه ای برخوردار شد. شبکه وسیعی از راهها در فارس شکل گرفته و شاهراههایی از آن می گذشت. از جمله این شاهراهها راهی بود که استخر مرکز مهمترین کوره فارس را به تیسفون مقر حکومتی ساسانیان متصل می نمود. دو شهر بزرگ اوایل ساسانی یعنی اردشیر خره یا فیروزآباد و شهر ساسانی بیشاپور بر این خط سیر قرار داشتند و شبکه ای از راهها به طول تجمعی 450 کیلومتر و به خط مستقیم 210 کیلومتر این دو شهر را به یکدیگر متصل می نمود. وجود 150 اثر شامل 7 کاروانسرا، 14 آتشکده، 3 نقش برجسته، 5 کتیبه پهلوی ساسانی،26 آب انبار، تعدادی قبر و مجموعه قبور، 1 حوض سنگی، 2 کانال آبرسانی صخره ای، 40 تل، 23 قلعه، 8محوطه، قسمت هایی از یک جاده سنگفرش، آثار جاده سنگی باستانی در دو نقطه، 2 پل و آثار سه ایستگاه نشان دهنده عبور مسیر مهم ارتباطی است. این محور در سه بخش شامل محور بیشاپور – کازرون، کازرون- فراشبند و فراشبند – فیروزآباد، مطالعه گردید. هریک از این مسیرها خود به شاخه هایی تقسیم شده و تشکیل شبکه ای از راهها را می دهد. بر اساس مطالعات صورت گرفته چنین به نظر می رسد که ارتباط دو شهر بیشاپور و فیروزآباد از طریق دو محور اصلی ممکن بوده باشد. این محور ها از بخش هایی از شهرستان های کازرون، فراشبند و فیروزآباد عبور می نماید.
- Abstract
- The way is considered as a factor of evolution of society, movement of cultures and producing wealth and nation’s progress. Making ways began with the start of civilization and even with the creation of human being, because human walks and they need in ways for walking. All the human activities including formation of the ways is made in a geographical field. So,studying the geography and a cultural approch to that reveals the two-way action of cultures and their natural environment in the past. In 224 A.D. the Sasanid national dynasty started their ruling of 400 years. One of the most significant caracteristic of them was having a religious blended regime. In this period of time the trade between east and west was rising remarkably. For its special geographical situation, Iran was the bridge of this commercial relationship and used its benefit. Most of the wars between Iran and Rome had economical roots aiming achieving the great highways. The majority of goods carried on these ways were fabrics, spices, perfumes, steel, expensive carpets, ect. The abovementioned goods were considered as the important recourses of Sasanid governmental incomings. One of the most important activities of the kings in this dynasty was making ways, controlling and providing their security, and increasing active and making movement points. To increase active points and for ritual reasons, many cities was stablished with predetermined plans, specially on the significaut commercial ways. Fars land was the religious and ethmic origin of the kings of the dynasty, so that it became a capital and main center of culture and civilization of them and placed the majority of their religious works in itself. Passing main commercial ways from religious places was of the Sasanid kings policies to improve and develop the religion. Olso Fars because of the relation with the most important hurbours of that time and the marine trade found a special place. A vast net of ways was formed in Fars and some highways crossed it. One of the highways concted Estakhr, main center of Fars Kuri, to Tisfun, Sasanid governmental place. FiruzAbad and also Bishapur, the two main cities of latest Sasanid were on this line and a net of ways with the total length of 450 km and in a straight line of 210 km connected them. Existing 150 works, related to this period and latest Islamic centuries, on this way is the evidence of that claim.
