عنوان پایان‌نامه
گاهنگاری و مقایسه نقش مایه های سفالهی تپه گراتزیانی با مناطق همجوار به همراه مطالعات آزمایشگاهی ( پتروگرافی )
- رشته تحصیلی
- باستان شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 1949;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 59625
- تاریخ دفاع
- ۳۰ شهریور ۱۳۹۲
- دانشجو
- جواد سلمانزاده
- استاد راهنما
- حسن فاضلی نشلی
- چکیده
- تپه گراتزیانی یکی از ده¬ها محوطه¬ پیش از تاریخی دشت جنوبی سیستان است که در عصرمفرغ این منطقه پس از یکسری تحولات دامنه¬دار و در ارتباط با شهر سوخته در 10 کیلومتری آن شکل گرفته است. این محوطه توسط گروه باستان شناسی ایتالیایی مستقر در شهر سوخته شناسایی شد و برای اولین بار در سال 1389 توسط دکتر حسینعلی کاوش مورد مطالعه و گمانه¬زنی قرار گرفت. کیفیت و کمیت مواد فرهنگی بدست آمده از این محوطه نسبت به سایر محوطه¬های مرتبط با شهر سوخته و همچنین وسعت آن گویای اهمیت آن نسبت به سایر تپه¬های شناخته شده در این دشت می¬باشد. سفال یکی از اصلی¬ترین داده¬های فرهنگی این دشت و بخصوص تپه گراتزیانی است. در این رساله سعی شده با مطالعه نقش مایه¬های سفالی این محوطه با نقوش سایر محوطه¬های پیش از تاریخی در دشت سیستان (محوطه¬های چون شهر سوخته، تپه رود بیابان، تپه صادق، تپه طالب خان، تپه یلدا، تپه احمد، تپه روباهک، تپه بهاران، تپه صوفی و محوطه¬های شماره 176 و 264) و همچنین محوطه¬های فرهنگی همجوار همچون موندیگاک در افغانستان، بلوچستان ایران و پاکستان، تپه یحیی در کرمان و تل ابرق در حوزه جنوبی خلیج فارس ارتباط و همسانی آن با این مناطق روشن گردد. بر این اساس ابتدا نقوش سفال¬ها به دقت مورد مطالعه قرار گرفت و پس از آن این نقوش به نقش مایه¬هایی در پنج گروه هندسی، گیاهی، جانوری و نمادین تقسیم شد که هر کدام نیز به زیر گروه¬های دیگری تقسیم گردید. برای مقایسه از بین 38 نقش مایه مورد بررسی قرار گرفته شده از تمام گروه¬ها، تعداد 23 نقش را از پنج گروه هندسی، گیاهی، جانوری، نمادین و همچنین نقش مایه¬های سفال-های چند رنگ انتخاب گردید. در انتها برای مقایسه و پراکندگی نقوش در بین محوطه¬های مورد مطالعه قرار گرفته شده دو جدول پراکندگی نقوش و جدول مقایسه نقوش درنظر گرفته شد تا برای خواننده درک آن آسان افتد. در پایان؛ بر اساس مقایسات صورت گرفته تاریخ نسبی تپه گراتزیانی در بازه زمانی هزاره سوم پیش از میلاد (2800 تا 1900 پ.م) و همزمان با تحولات عصر مفرغ در فلات ایران است. همچنین تعداد 13 قطعه سفال برای آزمایش پتروگرافی از هر سه ترانشه این محوطه انتخاب گردید و بر اساس نتایج آزمایش¬ها و نیز بررسی نقشه زمین شناسی منطقه مشخص شد که منشا همه سفال¬ها تولید شده در گراتزیانی مربوطه به خود منطقه و تولید محلی بوده است. وجود میکرات و اسپارایت در بعضی مقاطع سفال¬های مورد آزمایش قرار گرفته نیز نشان از فراتر نرفتن درجه پخت از 800 درجه را دارد. واژگان کلیدی: دشت سیستان، تپه گراتزیانی، سفال، گونه شناسی، نقش مایه، مقایسه، پتروگرافی
- Abstract
- Gratziani tepe is one of the several prehistoric sites in southern Sistan plain formed in Bronze age of this region, this formation happened after a long period of evolution relating to Shah-e-Sokhte ( approximately 10 km near it). A group of Italian archaeologists working in shahr-e-sokhte recognized this site. The Italian group made a topographical map of this site which nails of latticing can be seen on the surface of the site and it seems that they prepared it to excavate but it was stopped because of the Islamic revolution victory and abandonant of foreign archaeologists. Doctor Hossein Ali Kavosh is the first one who studied and excavated this site in 1389. He gathered this information in his phd’s thesis. In comparison with the other sites related to Shahr-e-sokhte, Gratziani tepe is very important in the area because of its extension and the quality and quantity of cultural materials gained from it. The most fundamental cultural data in this plain and Gratziani tepe is pottery. Based on the pottery motives from this site comparing with others in sistan plain (such as Shahr-e-sokhte , Roud biaban tepe, Sadegh tepe, Taleb khan tepe, Yalda tepe, Ahmad tepe, Robahak tepe, Baharan tepe, Sufi tepe and site numbered 176 and 264) and also cultural adjacent sites such as Mondigak in Afghanistan, sites in Iran Balouchestan, Pakistan, Tepe Yahya in Kerman and Tell Abraq in south Persian gulf, this study revealed the relation and resemblance between these areas. Therefore at first pottery motives were studied and then these motives classified into five groups (Geometric, Animal, Herbal, Sterilized...) and finally these groups divided into subgroups. From the 38 motives of all groups, 23 one have chosen for comparing. At the end two tables were considered: one for motives’ diffusion and one for their comparison which through them understanding will be easier. Finaly on the base of our study, the approximate chronology for Geratziani tepe is the third millennium B.C. and it is contemporary with Bronze age evolution in southeast of Iran. Furthermore 13 pieces of pottery from each three tranches were chosen for petrography exam which based on the this study and ecological map of the region, it seems that the potteries from Geratziani tepe were local product and the existence of Mikrat and Sparait in some examined potteries sections shows that cooking temperature has never increase above 800°c. Key Words: Sistan plain, Geratziani tepe, Pottery, Typology, Motives, Comparison, Petrography.
