عنوان پایان‌نامه
نقش وقف بر فرم گیری فضاهای شهری در دوره قاجار مطالعه موردی : شهر ری
- رشته تحصیلی
- باستان شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 3031،;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 64074;کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 3031،
- تاریخ دفاع
- ۲۹ بهمن ۱۳۹۲
- دانشجو
- علیرضا بهمنی
- استاد راهنما
- حسن کریمیان
- چکیده
- در فرم یابی و تشکل فضاها در ساختار شهرها عوامل گوناگونی نقش دارند که از مهمترین آنها می¬توان به عوامل مذهبی، اقتصادی و اقلیمی یا جغرافیایی اشاره کرد. در ایران اسلامی یکی از مهمترین عوامل موثر در ساخت و تولید فضاهای شهری، عامل جهان بینی یا ارزشهای دینی بوده است. سنت وقف به عنوان یک ارزش والای دینی، باعث ایجاد فضاهای گوناگون با عملکرد های مختلف در بافت شهرهای ایران در دوران اسلامی شده است. پژوهش حاضر با طرح سوالاتی در خصوص نقش وقف بر فرم گیری فضاهای شهری در دوره قاجار در شهر «ری» آغاز گردید. به دنبال این پرسش و برای آشنایی با نقش وقف، مروری بر تاریخچه سنت وقف در دوره¬های اسلامی مورد انجام قرار گرفت. سپس به پیشینه تاریخی و روند شکل گیری شهر ری پرادخته شد و به سوالاتی پیرامون وضعیت عمومی دوره قاجار و نقش حکومت در ایجاد فضاهای وقفی شهر ری و ارتباط و انسجام فضایی و کالبدی بناهای وقفی با دیگر فضاهای شهری از دیگر مباحث مطرح شده در این تحقیق است. برا ی نیل به این اهداف، منابع دست اول دوره قاجار مورد توجه قرار گرفت و سپس از مدارک وقفی سازمان¬هایی چون اداره اوقاف استان تهران و شهر ری و اداره موقوفات آستان حضرت عبدالعظیم برای شناخت بناهای وقفی این دوره استفاده شد. پس از آن، در پی پاسخگویی به فرضیات مطرح شده بر آمدیم، بناهای وقفی این دوره در سطح شهر شناسایی شد و ارتباط و انسجام و پیوستگی و در نهایت نقش آنها را در فضاهای شهری بر اساس چهارچوب نظری نقش وقف در شهرسازی مورد آزمون قرار گرفت. در انطباق فرضیات مطرح شده با اطلاعات ماخوذه از اسناد و مدارک موجود و همچنین بررسیهای میدانی صورت گرفته از سطح شهر، روشن گردید که بین فرضیات طرح شده و آنچه که در عمل به عنوان نقش وقف بر فرم گیری فضاهای در شهر ری دوره قاجار موجود است، به میزان بالایی مطابقت وجود دارد. به عبارت دیگر، نقش وقف را باید به عنوان نیرویی فضا آفرین و گسترش دهنده در ساختار شهر ری در دوره قاجار به حساب آورد. کلمات کلیدی: وقف، بافت تاریخی شهر ری ، دوره قاجار، فضاهای شهری، بناهای وقف، رقبات وقفی.
- Abstract
- Various kinds of factors have an important role in the cities' formation and spaces organization, including religious, economical, and geographical or continental. Cosmogony or religious values have been the most significant agents in order to creation of urban spaces inthe Islamic Iran.waqftradition as a sublime religious value has caused to creation diverse spaces with different performances in the cities contexof Iran in the Islamic era. The current study has begun with questions about influence of devotion on the formation of city spaces of "ray" city in Qajar dynasty. The history of devotion tradition in Islamic era in Iran and other Islamic countries is reviewed, in order to responsibility to above question and perception of devotion role.Afterwards, the historical background and formation process of Ray city has discussed; and some questions has answered on the issues of general condition of Qajar period and government role in the organization of waqfspaces in Ray city and relation and usage of endowed monuments with other city spaces. To achieve these goals, the original and primary sources of Qajar period have studied, and then, we have got assistance to recognition of endowed monuments, from organizations such as Endowments Offices in Tehran and Ray, and Endowments office of Astan-e hazrat.abdolazimhasaniSubsequently, endowed monuments of this period identified in Ray city, and their relation, function, and role in the formation of city spaces have examined based on theoretical framework of devotion role in the urbanism. Coinciding of raised assumptions with information derived from documents and field survey across the city,indicates that there are high percentage of correspondence between assumptions and the roles of devotion in the spaces formation of Ray city in the Qajar period. In other words, devotion role must be considered as a space creative and developer force in the structure of Ray city in the Qajar dynasty. Keywords:vaqf, Historical context of Ray city, Qajar period, City spaces, Endowed monuments
