عنوان پایان‌نامه
فرهنگ صور خیال
- رشته تحصیلی
- زبان و ادبیات فارسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 1669;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 54719
- تاریخ دفاع
- ۲۹ شهریور ۱۳۹۱
- دانشجو
- مریم حسام فر
- چکیده
- بی¬شک ماندگاری هر شاعری در ذهن فرهنگی یک ملت از ویژگی خاص آن شاعر بهره می¬گیرد. ویژگی و سبکی خاص که چون امضایی مخصوص، پای اثر (یا آثار) شاعر زده می¬شود. خاقانی شروانی نیز از آن دسته شاعران ماندگار است کهویژگی منحصر به فرد او را تصویرسازی دانسته¬اند. شاعری که علم¬ و هنر شاعری¬اش بر پایه¬ی ساختن ترکیبات تشبیهی و استعاری نو وبدیعی است که گاهی خواننده را با چالش مواجه می¬کند. دیوان خاقانی را از متونی می¬دانند که تسلط بر آن، کار فهم سایر متون ادبیراراحت¬تر می¬کند و هرکس که حتی برای یک¬بار دیوانش را تورقی زده باشد، درمی¬یابد که دشواری آن، در غرابت و دیرفهمی ترکیبات مربوط به علم بیان است. در کنار دیوان خاقانی، اثر دیگر خاقانی ختم¬الغرایب ـ که کمتر به آن پرداخته شده ـ نیز از این ویژگی مستثنی نیست. تصاویر بدیع و بکری که به پشتوانه¬ی فرهنگی شاعر بازمی¬گردد کار را برای راحت¬خوانی اثر مشکل می¬سازد. از این¬رو در این مجموعه سعی شده تا باپرداختن به این اثر از لحاظ فنون علم بیان، راه را برای کار بیشتر بر روی آن باز کند. برای ارائه¬ی کاری نو در این زمینه، کار به صورت فرهنگ¬نامه¬ای صورت گرفت، تا دسترسی به ترکیبات راحت¬تر امکان پذیرد. تا حد امکان تمامچهار رکن صور خیال یا تصویرسازی (تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز)از متن استخراج و به شکل ماده¬ی خامی برای ساختن این فرهنگ‌نامه استفاده شده است. لازم به توضیح است که پس از بررسی تصمیم بر این شد که فرهنگ¬نامه بر اساس مشبهٌ¬به-ها سامان یابد. چراکه خاقانی با نهایت نبوغ تصویرسازی خویش،در هیچ بیتی اثری از مشبه بر جای نگذاشته است. پس اگر کار بر اساس هر عنصر دیگری جز مشبهٌ¬به مرتب می¬گردید، نتیجه¬ی کار چون کلافی سردرگم و بهم پیچیده و بدون استفاده، می¬شد. و اما جز در مواردی معدود (استعاره¬ی مکنیه و تشخیص) که ساختار استعاره بر اساس مشبه و حذف مشبهٌ¬به است، مشبه مبنای کار قرار گرفته و در مدخل مربوطه به آن پرداخته شده است.در این روش به راحتی با رجوع به مدخلِلفظِ آورده شده در بیت، می-توان به اطلاعات مربوط به آن دسترسی پیدا کرد. از طرف دیگر کار به همین¬جا ختم نشده و ابیاتی که نیازمند توضیح بودند و یا رابطه¬ای میان مشبه و مشبهٌ¬به وجود داشت که فهم بیت را راحت¬تر و معنی درک شده را گواراتر می¬کرد، به آن اشاره شده و توضیح مربوط به آن در ادامه آورده شده است. برای این کار به منابع و ماخذ تاریخی و معتبر رجوع شد.در مواردی هم که درک تصویر منوط به خواندن ابیات قبل و بعد بود، تمامی ابیات آورده شده است. با رجوع به مقاله¬های جدید در زمینه¬ی تصویرسازی خاقانی، ترکیبات نوساخته¬ای که تنها مخصوص خاقانی بوده و در کتب کهن علم بیان، به طور مختصر بدان¬ها پرداخته یا اصلاً اشاره¬ای نشده (چون تشبیه بلیغ وصفی) در بررسی متن اعمال شده تا کار دقیق¬تر و به روزتر باشد. واژه¬های کلیدی: خاقانی، ختم¬الغرایب، تصویرسازی، فرهنگ¬نامه، تشبیه و استعاره
