عنوان پایان‌نامه
مطالعه ای اختر باستانشناسانه در خصوص تاثیر تصورات کیهانی و اعتقادات دینی بر شکل گیری فضاهای معماری و شهرهای ساسانی
- رشته تحصیلی
- باستان شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 1660;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 55071
- تاریخ دفاع
- ۲۹ شهریور ۱۳۹۱
- دانشجو
- فرهاد فرمهینی فراهانی
- استاد راهنما
- حسن کریمیان
- چکیده
- در این رساله معماری و شهرسازی ساسانیان از دریچه¬ای تازه مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. محور عمد? این پژوهش توجه به اعتقادات و باورهای کیهان¬شناختی و نجومی در دور? ساسانی و نمادها و سمبل¬های نهفته در این باورها در ساخت و شکل¬گیری شهرهای این دوران و معماری وابسته به آن است. این رویکرد که در باستان¬شناسی نو در حوز? مطالعات میان رشته¬ای "اخترباستان¬شناسی" جای دارذ، تاکنون در مطالعات شهرهای دوران باستان ایران و به ویژه شهرهای ساسانی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از این رو (در فصل دوم) مبانی نظری حوز? مورد پژوهش و تعاریف و اصطلاحات آن و نیز پیشینه¬ای از دانش اخترباستان¬شناسی در جهان مطالعه گردیده است. در ادامه (در فصل سوم) ابتدا دانش نجوم و ستاره¬شناسی در تمدن¬های تأثیرگذاری چون مصر و بابل بر دانش نجوم ایرانیان مورد بررسی و سپس اعتقادات و تصورات کیهان¬شناختی ساسانیان - با توجه اسطوره¬های زرتشتی که می¬توان در مدارک مکتوب باقی مانده از این دوران شناسایی کرد- مورد مطالعه قرار گرفته است. در فصل چهارم، ابتدا شرح مختصری از شهرسازی و معماری دور? ساسانی ارائه شده و شاخص¬ترین شهرهای این دوران، یعنی فیروزآباد و بیشاپور، و آثار معماری بر جای مانده از آنان معرفی و توصیف گردیده است و در پایان نقش باورها و تصورات کیهانی ساسانیان در احداث شهرها و ساخت معماری این دوره مورد بحث قرار گرفته است. در این پژوهش مشخص گردید که ساسانیان در ساخت شهرهای خود اصولی را مورد توجه قرار می¬دادند که در آن نقش باورهای مذهبی، اسطوره¬ای و کیهان¬شناختی در کنار دیگر کارکردهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شهر از اهمیت ویژه¬ای برخوردار بود. نشانه¬های این موضوع را می¬توان در طرح¬ریزی شهرها، احداث مجموعه بناهای اصلی در بهترین و مهم¬ترین نقاط شهر، ساخت دروازه¬های چهارگانه، ساخت بناهایی نمادین در مرکز شهر و تقاطع محورهای اصلی آن و نیز جدا سازی شهر از طبیعت نامعمور خارج از آن توسط ایجاد حصار و خندق که مفاهیم کیهانی و اساطیری را در بر دارند، مشاهده کرد. واژگان کلیدی: اخترباستان¬شناسی، نجوم، کیهان¬شناسی، شهرسازی، ساسانی
- Abstract
- In this thesis, Sassanid architecture and urbanism is studied through a new window. The main focus of this research is based on the Sassanid’s cosmological and astronomical beliefs and on icons and symbols of this belief embedded in construction and formation of the cities and related architecture. This approach, which is in the field of interdisciplinary studies of “archaeoastronomy” in new archaeology, has received little attention in studies of ancient cities of Iran, particularly the Sassanid cities. Thus, in the second chapter, the terms and definitions and theoretical foundations of the study area are considered, and then backgrounds of archaeoastronomical studies in the world are reviewed. In the third chapter, the influences of astronomy and astrology in ancient civilizations such as Egypt and Babylon on the knowledge of Iranian astronomy will be investigated. Afterwards, we will study the cosmological beliefs and perceptions of the Sassanid Zoroastrian myths that can be detected in texts and written documents remained from this period. In Chapter IV, a brief description of architecture and urbanism in the Sassanid period will be given and the most prominent cities, i.e. Firuzabad and Bishapur, and architectural remains will be introduced and described, and at the end Sasanian beliefs and perceptions of cosmic in construction of architecture and building cities will be discussed. In this study it was shown that the Sassanids were considered principles in making their cities in which the role of religious, mythological and cosmological beliefs along with other political, social and economic functions of city involved a particular importance. Signs of this issue can be seen in urban planning, construction of the main buildings on the best and most parts of the city, build four gates, construction of the symbolic buildings in the city center and the main crossroads, and also separating the city from the outside barren nature by creating fences and moat that embed cosmological and mythological concepts. Keywords: Archaeoastronomy, Astronomy, Cosmology, Urban Planning, Sassanid
