عنوان پایان‌نامه
نهضت آزادی و انشعابات آن
- رشته تحصیلی
- علوم سیاسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده حقوق و علوم سیاسی شماره ثبت: LP3640;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 64949
- تاریخ دفاع
- ۲۴ شهریور ۱۳۹۳
- دانشجو
- عباس علی قلی طایفه
- استاد راهنما
- احمد خالقی دامغانی
- چکیده
- دهه چهل خورشیدی را بی‌شک می‌بایست مهم‌ترین و تأثیرگذارترین دهه در طول مقاطع پیش از پیروزی انقلاب اسلامی دانست. در این دوره، تحوّلاتی در فضای سیاسی و اجتماعی ایران به وقوع پیوست که سرنوشت ایرانیان را به کلّی تغییر داد. فضای باز سیاسی ناشی از فشار دموکرات‌های آمریکا به رهبری جان‌اف کندی موجب استقرار دولت اصلاح‌طلب علی امینی و تشکیل برخی گروه‌های میانه‌رو و معتقد به قانون اساسی مشروطه هم‌چون نهضت آزادی ایران گردید. این جریان که برآمده از اختلافات درونی نهضت مقاومت ملّی و سپس جبهه ملّی دوم بود، با اعتقاد به فعالیّت در چارچوب قانون اساسی در ضمن پایبندی به راه مصدّق کار خویش را آغاز کرد. در حقیقت آن‌ها در عین پایبندی به ساخت حقوقی نظام مشروطه با ساخت حقیقی و محتوای استبدادی دولت محمّدرضا شاه مخالف بودند و این مسئله در همان ابتدا و با مخالفت رهبران نهضت با انقلاب سفید که موجب محاکمه آن‌ها و سپس رکود نهضت در مقطع سال‌های میانی دهه چهل تا پنجاه شد، خود را نشان داد. رکود نهضت موجب شد برخی از جوانان رادیکال و پُرشور نهضت به رهبری محمّد حنیف‌نژاد، تحت تأثیر سرکوب مردم در قیان پانزده خرداد 1342 راه مبارزه مسلّحانه را پیش گیرند و سازمان مجاهدین خلق را تأسیس نمایند. رهبران نهضت تا سال 1350 از این سازمان کاملاً حمایت کردند و پس از آن نیز تا سال 1354 با آن در ارتباط بودند ولی با تغییر ایدئولوژی سازمان در این سال، رابطه آن‌ها به مقابله و مخالفت کشیده شد. در سال 1356 و با فضای باز جدیدی که ناشی از فشار دوباره آمریکایی‌ها به رهبری جیمی کارتر در ایران شکل گرفت، نهضت و دیگر گروه‌های مخالف رژیم بار دیگر فعّال شدند هرچند که مشی مصالحه‌جویانه بازرگان مورد مخالفت شدید جوانان رادیکال و چپ‌گرای نهضت قرار گرفت و در تحوّلات پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و پس از استعفای دولت موقت، این اختلاف میان پیروان مهندس بازرگان و پیروان مهندس عزّت‌الله سحابی که مشی سوسیالیستی داشت، سرانجام موجب انشعاب در نهضت و جدایی مهندس سحابی و همراهان او در سال 1358 گردید. آن‌چه مشخّص است، این‌که همان‌طور که جدایی نهضت آزادی از جبهه ملّی ناشی از رادیکالیسم نهضت در مقابله با رژیم نسبت به سازش‌کاری جبهه ملّی بود؛ دو انشعاب دیگر نیز ناشی از چپ‌گرایی و تندروی منشعبین نهضت نسبت به رهبران مصالحه‌جو و میانه‌روی آن بود. این نشان می‌دهد که تقابل افراط و اعتدال ریشه طولانی در تاریخ سیاسی ایران و جریان‌های فعّال در عرصه سیاسی کشور دارد.
- Abstract
- چکیده انگلیسی ندارد
