عنوان پایان‌نامه
مطالعه توالی معیشت زیستی تپه قلاگپ واقع در ازنا لرستان
- رشته تحصیلی
- باستان شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 1990;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 59969
- تاریخ دفاع
- ۱۶ اسفند ۱۳۹۱
- دانشجو
- سریه امیری بیرامی
- استاد راهنما
- کمال الدین نیکنامی
- چکیده
- بقایای جانوری محوطه قلاگپ در استان لرستان، شهرستان ازنا، در طی نخستین فصل کاوش (1388) به دست آمده است. این محوطه به منظور آگاهی از وضعیت گاهنگاری منطقه زاگرس مرکزی و دشت ازنا و با هدف شناسایی ساختارهای معماری منطقه، در سه ترانشه مورد کاوش قرار گرفت و گاهنگاری آن شامل توالی منظمی از لایه های دوران نوسنگی جدید، مس سنگی، مفرغ، آهن، پارت و اسلامی است. دشت ازنا که در منطقه¬ی شرق زاگرس مرکزی (لرستان شرقی) واقع شده، تاکنون مورد پژوهش و کاوش اندکی قرار گرفته است. با توجه به وجود اراضی قابل کشت در دره¬های کوهستانی وسعت یافته¬ی این منطقه و همچنین وجود چراگاه¬های متعدد در دامنه¬ی کوه¬ها، این منطقه مکان مناسبی برای استقرار جوامع روستانشین، کوچرو و نیمه کوچرو بوده که در دوره¬های مختلف زمانی بدون وقفه مورد سکونت واقع شده است. مطالعات باستان جانورشناختی محوطه قلاگپ می¬تواند به سوالات ما در ارتباط با شیوه¬های استقراری، شیوه¬های معیشتی (دامپروری و کشاورزی) و طیف گونه¬های جانوری وحشی و اهلی منطقه، در توالی دوره¬ای نوسنگی جدید تا اشکانی پاسخ دهد. با توجه به شرایط مناسب حفاظتی بقایا، امکان انجام مطالعات گسترده بر روی 6369 قطعه استخوانی، شامل مطالعه¬ی طیف جانوری، مطالعه تاثیر پدیده های انسانی و حیوانی، فراوانی اندامی (Taphonomy) و الگوی کشتار فراهم شد. طیف جانوری شامل گونه های اهلی (94%) و وحشی (6%) بوده که بیشترین آن را در تمامی دوره¬ها گیاهخوان کوچک جثه (بز و گوسفند اهلی 80% ) و گاو اهلی (14%) تشکیل می¬دهد. با توجه به الگوی کشتار دو گونه¬ی غالب بز و گوسفند، در این مجموعه بهره برداری از آن¬ها بصورت مختلط و شامل محصولات اولیه (گوشت) و محصولات ثانویه (پشم و مو) و در دوره مفرغ میانی استفاده از شیر بوده است. بهره برداری از گاو علاوه بر یکی از مهمترین منابع غذایی پروتئینی، می¬تواند به عنوان نیروی کار در کشاورزی نیز باشد؛ که این امر با مطالعات آتی بر روی بخش¬های انتهایی اندام-ها (استخوان قلم و بند انگشتان) به منظور بررسی آثار بیماری و آسیب شناسی مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. علاوه بر وجود اقتصاد زیستی دامپروری در طول تمامی دوره¬ها و شیوه¬ی زندگی یکجانشینی و اقتصاد ترکیبی دامپروری و کشاورزی در دوره¬ی مفرغ میانی، جوامع در این منطقه به شکار حیوانات وحشی مانند گوزن، گراز، آهو نیز می پرداختند. یکی دیگر از ویژگی های مهم این مجموعه؛ وجود استخوان اسب در لایه های دوره ی نوسنگی جدید است. در نهایت، مطالعات باستان گیاه شناسی توسط متخصصان مربوطه در دست انجام است که نتایج آن می¬تواند در تحلیل دقیق¬تر اقتصاد زیستی محوطه¬ی قلاگپ نقش بسزایی داشته باشد. واژگان کلیدی: باستان جانورشناسی، اقتصاد زیستی، محوطه قلاگپ، زاگرس مرکزی، نوسنگی جدید، مس سنگی، مفرغ، عصرآهن
- Abstract
- Tepe Ghela Gap (Azna- Luristan) has been excavated in 2009. The aim of this excavation was to establish the chronological sequence for the Azna Plain in the eastern part of Central Zagros that had been scarcely investigated archaeologically until now. As the result of this excavation, a long sequence of occupation from Late Neolithic to Parthian period was identified. Considering the ecological diversity surrounding the plain, this seems to have been an ideal place for the settlement of permanent villages but also suitable for semi nomadic and nomadic people. The archaeozoological study of a large faunal assemblage (6369 remains) from this site has brought evidence on the evolution of the subsistence economy of the site during its various periods of occupation. The faunal spectra of Ghela Gap from all periods indicates that domesticates (Sheep/Goat: %80) and (Cattle %14) were the major source of animal resources. Among these domesticates it should be noted that Cattle ratios are important and together with other evidence based on osteological pathologies it can be stated that these animals were not only for food but also used as drought animals and most probably for agricultural activities. This is a feature especially visible during the Bronze Age. According to the kill-off patterns; mixed exploitation of Sheep and Goat for Meat, hair and wool but also clearly exploitation of Goat for milk during the Bronze Age. The wild species, although not very abundant (6%) were also part of the subsistence economy. Remains of Red Deer (Cervus elaphus), Boar (Sus scrofa) and Gazella (Gazella subgutturosa) have been found and indicate that different ecological niches were exploited. Another important feature of the Ghela Gap fauna is the discovery of a horse (Equus caballus) bone within the Neolithic Levels. In parallel to the archaeozoological studies the archaeobotanical studies are on-going and will provide a complete picture of the subsistence economy of the site during the 5000 millennia of its occupation. Keywords: Archaeozoology, Subsistence economy, Tepe Ghela Gap, Central Zagros, Late Neolithic, Chalcolithic, Bronze Age, Iron Age
