عنوان پایان‌نامه
قوم گیاه شناسی بخش بلده مطالعه موردی چهار روستای (دوای علیا، اوز، اوزکلا، یوش، شهرستان نور استان مازندران)
- رشته تحصیلی
- علوم اجتماعی - مردم شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 61751;کتابخانه دانشکده علوم اجتماعی شماره ثبت: رس 4555
- تاریخ دفاع
- ۱۵ اسفند ۱۳۹۱
- دانشجو
- اعظم سپهری فرد
- استاد راهنما
- منیژه مقصودی
- چکیده
- ایران گنیجینه¬ نا شناخته¬ای از دانش¬ها و فناوری مردمی است. همچنین یکی از نخستین مراکز جمع¬آوری گیاهان، کشاورزی ،دامداری و باغداری جهان است. (فرهادی،1389:7) علی¬رغم این پیشینه گرانبها و طولانی و سرآمد بودن دانش بومی مردمی در ارتباط با گیاهان متأسفانه تاکنون رشد قابل ملاحظه ای نکرده است. توجه به دانش بومی مردم در چگونگی استفاده از گیاهان در جنبه¬های مختلف زندگی، بخشی از میراث معنوی ایران زمین به شمار می¬رود، این دانش بسیار گسترده است و جنبه¬های متنوعی را در برمی¬گیرد. هدف از این پژوهش جمع¬آوری، شناسایی و ثبت گیاهان مورد استفاده اهالی روستاهای دهستان اوز رود (دونای علیا، اوز، اوزکلا و یوش) در بخش بلده شهرستان نور استان مازندران، که از منظر پوشش گیاهی از تنوع بالایی برخوردار است، همچنین ثبت دانش بومی اهالی منطقه در خصوص گیاهان و کاربردهای آنها می¬باشد. به همین منظور با رویکردی مردم شناختی برای جمع¬آوری اطلاعات تکنیک¬های مختلفی چون؛ مشاهده همراه با مشارکت، مصاحبه¬های عمیق و غیررسمی، گفت¬وگوهای فردی و گروهی، مطالعه اسنادی، پرسش¬نامه تخصصی قوم گیاه شناسی و برگزاری کارگاه¬های فنون مشارکتی به کار گرفته شد. گیاهان پس از گردآوری خشک شدن و براساس منابع معتبر گیاه¬شناسی مشخصات علمی آنها ثبت گردید. در این پژوهش124 نمونه گیاهی گردآوری، شناسایی و ثبت شد. علاوه بر آن دانش بومی اهالی در راستای کاربردهای مختلف گیاهان از جمله؛ دارویی، خوراکی، تغذیه دام، فرهنگ غذایی، باور و اعتقادات و ضرب¬المثل¬ها و همچنین شاخصه مهم ادبی فرهنگی منطقه اشعار مرتبط با گیاهان منطقه از سروده¬های شاعر نامی یوش، نیما یوشیج ثبت شد. از مهم¬ترین نتایج به دست آمده در این پژوهش، ثبت نمونه¬های گیاهی و دانش بومی منطقه می¬باشد همچنین اطلاعات ارزشمندی در خصوص پراکنش تقریبی گیاهان به زبان محلی نیز به دست آمد. این اطلاعات نشانگر پیوند تنگاتنگ اهالی روستای مورد مطالعه با گیاهان در تمام جوانب زندگی روزمره خود می¬باشد چرا که اهالی در سنین مختلف از دانش بالایی در خصوص گیاهان برخوردارند. البته دانش افراد سالمند عمیق¬تر و کامل¬تر از جوانان بود؛ این مسأله خود نشانگر ضرورت و توجه جدی به ثبت و حفظ دانش بومی و گونه¬های گیاهی می¬باشد. واژگان کلیدی:دانش بومی ،دانش پزشکی مردمی ،گیاه قوم شناسی،زبان محلی ،دهستان اوزرود،
- Abstract
- Iran is an unprecedented collection of domestic knowledge and technology. In addition, the country is one of the first centers of plant collection, agriculture, animal husbandry, and gardening. Despite the rich history and highly honored domestic public knowledge on planting, the growth hasn’t ever been promising. An Iranian heritage is the attention paid to utilizing plants in different aspects of everyday life; the science is very vast and omnipresent. The aim of the present study was to collect, identify and register the plants used by residents of Ooz Rood village (Dunai Olia, Ooz, Oozkala, and Yoush) in Baladeh district of Nour town of Mazandaran province, which has a great variety of vegetations; and also, documentation of the residents' knowledge on plants and vegetables and their applications. So, with a demographic attitude, different techniques were used in collecting information, such as observation and participation, intimate and informal interviews, individual and group conversation, documents investigation, botany survey, and holding participatory techniques sessions. The plants collected were dried and their characteristics were documented using credible botany references. 124 plant samples were collected, identified and documented during the study. Moreover, locals' knowledge on the applications of plants, i.e. medical, food, animal feeding, cooking culture, beliefs and proverbs, and the major criterion of the district, poems regarding plants by renowned poet Nima Youshij, from Yoush were documented. The main achievement of the study was documentation of plants specimens and locals knowledge; moreover, the names of plants in local language were studied. The results reveal a tight relationship of the locals with plants in all aspects of their lives. These people, at all ages, have a rich knowledge base about plants. However, older people had more specific and detailed information; this indicates documentation of native knowledge on plants and their specimen is a necessity. Key words: local knowledge, public medical knowledge, plant, ethnology, local language, Ooz Rood village.
