عنوان پایان‌نامه
مطالعه ومنشا یابی ابسیدین های یافته از کاوش تپه بوینو خداآفرین آذربایجان
- رشته تحصیلی
- باستان شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 1496;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 51600
- تاریخ دفاع
- ۱۸ تیر ۱۳۹۰
- دانشجو
- سمیه نوری
- استاد راهنما
- کمال الدین نیکنامی
- چکیده
- ابسیدین سنگی آتشفشانی است که بدلیل داشتن ترکیب شیمیایی مشخص و منحصربفرد، یکی از مواد قابل منشایابی در میان داده های باستان شناسی بحساب می آید. این داده در بسیاری از محوطه های باستانی ایران بدست آمده است اما وفور آن در شمالغرب کشور نسبت به سایر بخش های ایران قابل توجه است. تپه بوینو خداآفرین در استان آذربایجان شرقی نمونه بارزی از آن است. برای اولین بار از دهه 60 میلادی، نظریه « وجود منابع داخلی ابسیدین » در ایران مطرح شد ( Burney.1962 ). گرچه هنوز ارائه نقشه جامعی از منابع داخلی ابسیدین ایران مستلزم پژوهش ها و تلاش های بسیاری است اما در سال های اخیر مطالعات درخوری در این خصوص انجام پذیرفت که طبق آخرین نتایج منتشر شده، وجود این منابع در نواحی شمالغرب ایران به اثبات رسیده است ( Niknami, etal.2010 ). در همین راستا 15 نمونه ابسیدین ( شامل : 11 نمونه از تپه بوینو، 2 نمونه از کول تپه نخجوان و 2 نمونه از محوطه دورمشکانلو ) بروش PIXE منشایابی و سپس با نتایج محوطه های موجود مقایسه گردید. سه نوع روش آماری مانند تحلیل مولفه های اصلی ، آنالیز خوشه ای و آنالیز تشخیص که در روی داده های حاصل از تجزیه شیمیایی ابسیدین ها انجام گرفتند، نشان از وجود پراکندگی هایی در میان عناصر ابسیدین ها داشت. نتایج نهایی، حاکی از وجود منبع سه گانه در تپه بوینو می باشد که منشا آنها با منشا پیشنهادی اخیر ( واقع در اطراف کوههای لیلان و بزغوش و سبلان و ... ) مطابقت دارد. این پژوهش گامی موثر بود در اثبات وجود حداقل 3 گروه ابسیدینی در شمالغرب ایران که توسط ساکنین محوطه های مختلف بهره برداری می شده است. کوتاه سخن آنکه در ذکر ضرورت این پژوهش همان بس که این تحقیق مکملی است بر اثبات وجود منابع داخلی.
- Abstract
- Obsidian is a volcanic stone that caused distinct and typical Chemical composition, and also is one of the remarkable things between archaeological materials for determining the provenance of the data. Recent obsidian data has been reported from deferent parts of Iran but the abundance of obsidian tools from NW Iran is noteworthy. Tepe Boyno of Khodaafarin in East Azerbaijan province is an obvious example. For the first time since the 60's, the theory of “Internal Resource of Obsidian” was introduced in Iran. Although providing a comprehensive Internal Obsidian resource map required tremendous research and attempts yet, but in recent years considerable works has been carried out and according to the latest published results, this resource has been proven in north-west of Iran. For this, 15 Obsidian Samples (including: Tepe Boyno (11 artifacts), Kul tepe Nakhichevan (2 artifacts) and Dourmushkanloo (2 artifacts) were analyzed for determining provenance of the samples by PIXI and then were compared with existent sites. Three types of statistical methods such as the main component analysis, cluster analysis and denotation analysis were performed on the compositional properties of Obsidian data signifying on dispersion in different sources and elements of obsidian. The final results indicate the existence of three sources in Tepe Boynu that their provenance has complete overlap with recent suggested origins (near to Leilan, Bozghoos and Sabalan Mountain …). This study was an effective step in proving the existence of at least three groups of obsidian in northwest Iran, which has been exploited by several sites inhabitants. In sum, if we want to express about the necessity of this research we could declare that this is a supplement study for proofing of existence of internal resources.
