عنوان پایان‌نامه
کارکرد سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی آتشکده های دوره ساسانی از منظر باستان شناسی
- رشته تحصیلی
- باستان شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 87543;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 49204
- تاریخ دفاع
- ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۰
- دانشجو
- محرم باستانی
- استاد راهنما
- حسن کریمیان
- چکیده
- متعاقب ورود آریایی ها به سرزمین ایران (آریانا) و ظهور ، دین زردشتی بر پایه سه اصل گفتار نیک ، کردار نیک و رفتار نیک شکل گرفت . آتش به عنوان سمبل و ودیعه ای مقدس آن جهانی برای انسان از طرف اهورامزدا آورده شده بود که منشاء و اصل آن پاک بود . با گسترش و توسعه دین جدید نیاز به مکان و محلی برای نیایش و انجام مراسم مذهبی ایجاد گشت که با نام آتشدان ، آتشگاه و آتشکده شناخته می شوند ، شواهد باستان شناسانه سابقه ظهور این مکان را در فضاهای معماری به دوران مادها (نوشیجان) می رسانند . در دوره هخامنشی با گسترش دین زردشتی این گونه فضاهای مذهبی گسترش می یابد که نمونه های آن را در تخت جمشید ، دهانه غلامان آلتون تپه ، کعبه زردشت و شوش می توان ملاحظه نمود ، روزگار اشکانی بعد از یک دوره فترت توأم بود ، در محل هایی از قبیل آمودریا ، کوه خواجه سیستان ، کاپادوکیه و غیره در کشفیات باستان شناسی آتشکده هایی بدست آمده اند . ساسانیان از یک طرف با امور کشورداری آشنا بودند و از طرف دیگر با اندیشه های دینی زردشتی قرابت نزدیک داشتند. کار اصلی فرمانروایان این سلسله تلفیق دو مقوله مذهبی و سیاست بود . به عبارت دیگر ، پادشاه ساسانی خود را پاسدار و نگهبان دین زردشتی می دانست و به همین جهت آتشکده ها که مکانی برای مقدس بود را رونق می بخشیدند که این خود زمینه حکومت بر مردم و استقرار و تداوم فرمانروایی پادشاه را فراهم می ساخت. پادشاهان و روحانیون عهد ساسانی با برپایی آتش و دادن هدیه و نذورات به آتشکده ها جهت شادی روح نیاکان و سلامت خود ، باعث رونق و نفوذ آنان می گشتند و این موضوع به عامه مردم نیز سرایت نموده بود . از این رو بخشی از زندگی شاهان ، روحانیون ، اشراف و مردم روزگار ساسانی معطوف به آتش و آتشکده بود . در پژوهش حاضر تلاش گردیده تا به این پرسش پاسخ گفته شود که کارکرد اجتماعی آتشکده‌ها در جامعه ایران عصر ساسانیان به طور کلی و در ارتباط با طبقات گوناگون چه بوده و چه نقشی ایفا می‌کردند؟ بدین منظور ضمن بررسی تمامی آتشکده های شناخته شده ساسانیان سعی گردیده تا نقش این اماکن مذهبی در پیوند گروههای اجتماعی و شکل یابی سازمان اجتماعی و النهایه ایجاد وحدت ملی مورد بحث و بررسی قرار گیرد . واژه های کلیدی : آتشکده ، آتشگاه ، ساسانیان ، موبدان و هیربدان ، جامعه ایران عصر ساسانی ، فضاهای مذهبی.
- Abstract
- Followed by Arians’ entrance into Iran, Zoroastrians religion was emerged based upon three principals: good word, good deed, good will. Fire as symbol and holy gift from the other world, was sent from Ourmazd and its origination was purified. With the new religion expansion and development, requirement for places to pray and ritual performances arose, where are known Brazier, Fire-temple, and Fire-place, generally fire-temple. According to archaeological evidence, their history dates back into Median architecture (Nush-i Jan). By the Zoroastrians religion expansion at the Achaemenid period, this type of religious spaces was expanded at the same time, and we can see their prototypes at the sites such as Persepolis, Dahane Gholaman, Altin Tepe, Kaabe zartosht, and Susa. Related to Parthian Era At the excavated sites such as Amudarya, Kuh-e-Khaje, Kapadokia some fire-temples have been founded. Sasanids were familiar for bureaucracy, and at the same time they were very close to the religious thoughts. Their rulers main practice was compiling of religion and politics. In other word, Sasanid king was counted on as Zoroastrians guard, that is why they tried to support the fire temples as holy sanctuaries, and it provides the ground for ruling upon people and their kingship establishment. Kings and clergymen with the blazing fire and endow to the fire temples by means of their ancestors blessing and requesting health for themselves made them to be flourished and influential within people. By making the elites as role models commons imitated them. Yet some part of the Sasanid kings, clergymen, elites, and commoners were related to fire and fire temple. In this study, it is attempted to explain how fire- temple social functions in Sasanids period was, and what were they vole through social strata? By the Sasanids known fire – temple investigation, it is attempted to discuss their role in the social connections, society organization , and finally national unification. Kay wards: fire – place, fire – temple, Sasanids, Maghupad and Hirbads, Iranian society during Sasanid era, religious spaces
