عنوان پایان‌نامه
نیشابور در دوره ساسانی بر اساس مطالعات باستان شناسی
- رشته تحصیلی
- باستان شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 6702ت;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 40974
- تاریخ دفاع
- ۲۰ شهریور ۱۳۸۷
- دانشجو
- میثم لباف خانیکی
- استاد راهنما
- کمال الدین نیکنامی
- چکیده
- جغرافیای اداری-سیاسی عبارت است از بررسی روابط متقابل انسان و محیط در چارچوب نظام اداری یک واحد سیاسی. بنا بر این، پیش‌شرط‌های شناسایی جغرافیای اداری-سیاسی یک منطقه را می‌توان انسان، محیط، تقسیمات اداری و ماهیت سیاسی آن منطقه جغرافیایی قلمداد کرد. هنگامی‌که قصد داریم جغرافیای اداری-سیاسی یک منطقه را در ادوار گذشته جستجو کنیم، نیازمند آنیم که پیش‌شرط‌های مذکور را با توجه به بستر تاریخی آنها مورد مطالعه قرار دهیم. با این مقدمه، ملزومات شناسایی جغرافیای اداری-سیاسی نیشابور در دوران ساسانی تعریف می‌شوند. تاریخ سیاسی شمال‌شرق ایران در دوره ساسانی، که در فصل اول مورد بررسی قرار گرفته، از یک طرف بستر سیاسی جغرافیای اداری نیشابور را ترسیم می‌کند و از طرف دیگر ماهیت سیاسی حکومت ساسانی را تبیین می‌کند. تقسیمات اداری ایران- موضوع فصل دوم- آشنایی با تعاریف اداری حوزه‌های سیاسی را میسّر می‌سازد و سلسله مراتب تقسیمات اداری ایرانِ ساسانی را ارائه می‌دهد. در فصل سوم، بر اساس متون جغرافیایی اوایل اسلام با مرزهای سیاسی خراسان، تقسیمات اداری و مراکز عمده جمعیتی آن در قالب نظام اداری-سیاسی اوایل دوره اسلامی و اواخر دوره ساسانی آشنا می‌شویم. در فصل چهارم موضوع اصلی این رساله مورد بحث قرار می‌گیرد و با تلقی نیشابور به عنوان یک حوزه اداری، ماهیت شهر مرکزی نیشابور در دوره ساسانی مطالعه شده و به شناسایی روابط متقابل شهر نیشابور با سکونتگاه‌های پیرامونیش پرداخته می‌‌شود. تحلیل سفال‌ها و الگوی استقراری دوره ساسانی دشت نیشابور در کنار تعریف متون از تقسیمات نیشابور باستان، تصویر مقدماتی از جغرافیای اداری- سیاسی نیشابور را ارائه می‌دهد. گرچه متون جغرافیایی قرون اولیه دوره اسلامی درباره میزان نفوذ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی شهر مرکزی نیشابور بر اقمارش اطلاعات مستقیم چندانی ارائه نداده‌اند، اما تحلیل سفال‌ها و الگوی استقراری سکونتگاه‌های دشت نیشابور شمه‌ای از ارتباطات مرکز و پیرامون را ارائه می‌دهد و از گذرِ شناخت این ارتباطات و تعاملات می‌توان سلسله مراتب اقتصادی وسیاسی جاری در نیشابور را شناسایی کرد و در تطبیق با اطلاعات متون تاریخی به گوشه‌ای از جغرافیای اداری-سیاسی ایران ساسانی پی برد. واژگان کلیدی: ایران، خراسان، نیشابور، دوره ساسانی، جغرافیای اداری-سیاسی، تاریخ، باستان‌شناسی، سفال، ا
- Abstract
- Political administrative geography is introduced as the study of human-environment interactions formed within the frame of a political unit’s administrative system. Therefore, the prerequisites for understanding a region’s political administrative geography include human, environment, administrative partitioning, and political identity of the region. Recognizing the political administrative geography of a region in the past needs to understand the historical context of the ancient region. According to the aforementioned notes, the prerequisites of Nishapur’s political administrative geography known as following. The political history of northeastern Iran during Sassanian period has studied in chapter one, shows the political background of Nishapur’s administrative geography in one hand, and demonstrate the political function of Sassanian state in northeastern boundaries in other hand. According to chapter two, administrative partitions of Iran introduce administrative dimensions and hierarchical order of political entities in Sassanian period. Chapter three, through early Islamic documents explores political boundaries, administrative partitions, and chief population centers of ancient Khorassan. Chapter four discussed about the origins of Nishapur and the relations of the city with its peripheries. Documents information beside Sassanian ceramics and settlement patterns of Nishapur plain submit a preliminary plan of Nishapur’s political administrative geography. Although the early documents reflect a vague image of political, economic, and cultural influences of Nishapur to its peripheries but we can exploit some information through analyzing cultural materials of the past people. Analyzing archaeological materials in parallel with historical documents can propose the core-periphery interrelations and political-economic hierarchies of ancient Nishapur. Keywords: Iran, Khorassan, Nishapur, Sassanian Period, Political Administrative Geography, History, Archaeology, Ceramic, Settlement Pattern.
