عنوان پایان‌نامه
ارزیابی عملکرد شبکه های آبیاری با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی
- رشته تحصیلی
- مهندسی‌کشاورزی-آبیاری و زهکشی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 47546;کتابخانه پردیس ابوریحان شماره ثبت: 467
- تاریخ دفاع
- ۲۷ بهمن ۱۳۸۹
- دانشجو
- امید نصیری قیداری
- چکیده
- ارزیابی دقیق عملکرد شبکه های آبیاری و زهکشی با توجه به غیر قطعی بودن مقادیر تعدادی از پارامترهای مدیریت بهره برداری و نگهداری همواره مورد تردید صاحب نظران و متولیان این سامانه ها بوده است. در این راستا، فازی نمودن وزن و مقادیر این شاخص ها می تواند تا حد قابل توجهی مشکل ناشی از عدم قطعیت ها را کاهش داده و دقّت ارزیابی را بهبود بخشد. این تحقیق با هدف توسعه یک مدل سلسله مراتبی فازی و کاربرد آن در ارزیابی عملکرد شبکه آبیاری قزوین و شبکه های فومنات، مرکزی و شرق منطقه سفیدرود انجام شد. بدین منظور 21 شاخص ارزیابی عملکرد در قالب پنج گروه فنّی، مدیریتی، زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی تقسیم بندی و مورد بررسی قرار گرفت. میزان اهمّیت شاخص ها به روش تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) با تابع عضویت مثلثی و بر پایه نظرات خبرگان حاصل از یک فعالیت پرسشنامه ای تعیین گردیده، و مقادیر کمّی شاخص ها براساس داده ها و اطلاعات جمع آوری شده حاصل از یک فعالیت میدانی محاسبه شد. . نتایج اولویت بندی شاخص ها و رتبه بندی عملکرد شبکه های آبیاری مورد مطالعه حاصل از مدل پیشنهادی، با نتایح مدل دیگری که با ترکیب تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس(AHP-TOPSIS) توسعه یافت، مقایسه شد. نتایج نشان داد که شاخص های ارزیابی مدیریتی با ارزش وزنی 350/0 بیشترین و شاخص های زیست محیطی با ارزش وزنی 113/0 کمترین تاثیر را در عملکرد شبکه های آبیاری مورد مطالعه ایفا می نمایند. بدین ترتیب مناسب ترین راهکار به منظور ارتقای سطح عملکرد این سامانه ها، بهبود عوامل مدیریتی وضعیت خدمات به بهره برداران، درجه سرویس دهی سازه ها و شایستگی اقلام مورد نیاز بهره برداری و نگهداری می باشند. ارزیابی نسبی عملکرد شبکه ها نشان داد که شبکه آبیاری قزوین با ارزش وزنی 284/0 در مقایسه با سایر واحدهای آبیاری از عملکرد مطلوب تری برخوردار بوده و شبکه آبیاری مرکزی سفیدرود با ارزش وزنی 231/0 نامطلوب ترین عملکرد را دارا می باشد. اختلاف عملکرد شبکه های مورد مطالعه به گونه ای بود که استفاده از مدل AHP-TOPSIS نیز منجر به همین رتبه بندی عملکرد شبکه ها شد. با استفاده از مدل FAHP مقدار کمّی عملکرد شبکه های آبیاری قزوین، فومنات، مرکزی و شرق منطقه سفیدرود به ترتیب 1/74، 4/65، 5/57 و 2/60 درصد تعیین گردید. تحلیل حساسیت عملکرد بیانگر آن است که تغییر در ارزش وزنی معیار اجتماعی، تاثیر بسیار زیادی بر عملکرد شبکه های آبیاری دارد. در این رابطه پرداخت آب بها و وجود تشکل های آب بران فعال بیش از هر عامل دیگری موجبات این ارتقای عملکرد را فراهم می نمایند. یافته های این تحقیق نشان داد که مدلFAHP قابلیت ارزیابی عملکرد شبکه های آبیاری و امکان شناخت عوامل موثر و ارائه راهکارهای بهبود عملکرد را دارا بوده و می تواند به عنوان یک ابزار مدیریتی کارآ با کاربری ساده در ارزیابی عملکرد این سامانه ها مورد استفاده قرار گیرد.
- Abstract
- It is doubtful for experts to exactly assess the performance of irrigation and drainage networks, because of the uncertainty and vagueness of some operation and maintenance parameters. In this context, fuzzification of the weight and value of the criteria may improve the accuracy of assessment. The aim of this study is to develop a fuzzy analytical hierarchical model (FAHP model) for assesseing Qazvin irrigation network and Foomanat, Markazi and Shargh irrigation networks of Sefidrood area. For that, 21 indicators in five groups of technical, management, environmental, economical and social are considered. Importance of each criterion is determined using FAHP with triangular membership function and based on experts decisions obtained from a questionnaire survey. The quantitative value of indicators is also calculated using field data. The performance ranking results obtained from the proposed model were compared with those obtained from another developed model using analytical hierarchy process and TOPSIS(AHP-TOPSIS).Results indicated that management criteria with aggregate weight of 0.350 and environmental criteria with aggregate weight of 0.113 have the maximum and minimum impact on performance of the irrigation systems, respectively. Hence, improvement of managerial factors status (operational services, degree of service on structures, adequate of requirement indicators operation and maintenance) is the most appropriate strategy for improving the performance of these systems.Relative performance assessment of irrigation networks reveal that Qazvin irrigation network by aggregate weight of 0.284 is the most efficient irrigation region and Markazi irrigation network by weight of 0.231 assigned the most unsuccessful performance among studied irrigation networks. the differencese among performance of studied irrigation networks were so that the results from AHP-TOPSIS model showed same perfotmance ranking of irrigation networks. The performance value of Qazvin, Foomanat, Markazi and Shargh irrigation networks is determined 74.1, 65.4, 57.5, and 60.2%, respectively.Sensitivity analysis of the model demonstrats that any weight variation of the social criterion has a large impact on performance of the irrigation networks. The findings revealed that the FAHP model is an efficient approach to assess the performance of irrigation networks and may be applied as a management user-friendly tool of the assessment process.
