عنوان پایان‌نامه
آثار و آراء قوشچی در نجوم
- رشته تحصیلی
- تاریخ علم - نجوم در جهان اسلام
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 2090ف;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 56488
- تاریخ دفاع
- ۲۷ مهر ۱۳۸۹
- دانشجو
- صادق شهریار
- استاد راهنما
- ایرج نیک سرشت
- چکیده
- الغ¬بیک شاهزاده¬ی مستقلّی بود که در قرن پانزدهم میلادی در سمرقند حکمرانی می¬کرد. او رصدخانه و مدرسه¬ی سمرقند را بنا نهاد که به¬عنوان یکی از مهم¬ترین مراکز در تاریخ علم معرّفی شده است. در منابع تاریخی دلیل علاقه¬ی او به ریاضیات و نجوم را به دیداری که در کودکی از رصدخانه¬¬ی مراغه داشته است نسبت می¬دهند. علاءالدّین علی بن محمد سمرقندی معروف به علی قوشچی فیلسوف، ریاضی¬دان، ستاره¬شناس و زبان¬شناس ایرانی است که در سال 1402 میلادی در سمرقند متولّد شد و زیر نظر الغ بیک و قاضی¬زاده رومی آموزش دید. او پس از مرگ قاضی-زاده رومی مدیریت برنامه تدوین زیج الغ¬بیک را بر عهده داشت. قوشچی برخی از نظریات فلاسفه و ستاره¬شناسان دوره¬ی اسلامی را نقد کرده است. فلاسفه¬ی اسلامی افلاک را بسیط می¬دانستند اما قوشچی این نظریه را در شرح تجریدالاعتقاد خواجه نصیرالدین طوسی به چالش کشیده است. همچنین فلاسفه و ستاره¬شناسان دوره¬ی اسلامی به دلیل علاقمندی به نوعی واقعیت¬گرایی و به دلیل گسترش فلسفه طبیعی ارسطویی در آن دوره، نقدهایی را به مدل¬های بطلمیوسی که گاه از فلسفه ارسطو عدول می¬کرد وارد کردند و به این ترتیب دچار انحرافی از سنّت نجات پدیدارهای بطلمیوسی شدند. قوشچی نیز در ابتدا در آثاری که در سمرقند تصنیف کرد از سنّت نقد مدل¬های بطلمیوسی پیروی نمود، اما نشانه¬هایی در آثاری که بعد از ترک سمرقند نوشته دیده می¬شود که دال بر بازگشت به سنّت نجات پدیدارها می¬باشد. از سویی دیگر باید اشاره کرد که قوشچی دارای نقش مهمی در گسترش دانش در امپراطوری عثمانی داشته است. هنگامیکه او دراستانبول بود کتبی را تصنیف نمود و مدرسه ایاصوفیا را بنا نهاد اگرچه مدّت اقامت او در امپراطوری عثمانی بیش از دو یا سه سال نبود اما کارهای مهمی را در این مدّت انجام داد. او اوّلین کسی بود که کسرهای اعشاری را در عثمانی گسترش داد و مشاور محمد پاشا و ملاخسرو در مدارس ثمانیه بود. در این رساله به معرفی آثار و دیدگاه¬های قوشچی در ستاره¬شناسی پرداخته خواهد شد.
- Abstract
- Ulugh Beg was an independent prince who had power in Samarkand in 15th century. He constructs his famous observatory and school in Samarkand which is considered one of the most wonderful scientific institutes in science history. In historical literature, his visitation of Maragha Observatory residuals cited as evidence of his interest in the astronomical knowledge. "Al?' al-d?n al? Ibn Muhammad Samarkand? "was an Iranian philosopher, astronomer, mathematician and linguist. He was born in 1402 in Samarkand and educated by Q?d?z?de and Ulugh Beg . After Q?d?z?de's death, Q?shj? take charge of providing Ulugh Beg z?j for some time.Q?shj? criticized some of opinions of famous philosophers and astronomers in his works: The Islamic philosophers like Avicenna and consequently an astronomer like Nas?r al-D?n al-T?s? believed that the [Celestial] spheres were simple. But Q?shj? criticized this opinion in Sharh Al-Tajr?d. On the other hand, because of Muslim philosophers' tendency to a kind of realism (i.e. giving a realistic glow to the phenomena) and the widely mixture of astronomy on those days with Aristotle's natural philosophy, they have committed a very big mistake and that was the physical imagination of spheres chosen by Ptolemy to describe the [astronomical] phenomena. Q?shj? was among the scientists who paid special attention to this issue. Examining his works written in Samarkand shows that he has completely obeyed the critiques to Ptolemy models. But In his works after abandoning Samarkand School, there are signs that indicate his non-tendency regarding the critiques to the Ptolemy models. On the other hand he had very important role in development of science in ottoman empire. When Q?shj? was in Istanbul, he taught in Ayasofia School and wrote some books. Although he lived just two or three years in Istanbul, his work was important in different aspects: he was the first teacher in Istanbul to introduce decimal fractions to Ottoman territory. Q?shj? as a
