عنوان پایان‌نامه
مشکلات فرهنگی ناشی از حضور فرانسه در ایران در نیمه ی اول قرن بیستم
- رشته تحصیلی
- مطالعات فرانسه
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 45187;کتابخانه دانشکده مطالعات جهان شماره ثبت: FR2 142 1389
- تاریخ دفاع
- ۱۴ تیر ۱۳۸۹
- دانشجو
- افسانه پورمظاهری
- استاد راهنما
- محمدجواد محمدی
- چکیده
- برخورد شرق با غرب همواره حس کنجکاوی جهانی را بر می انگیخته است. در طول تاریخ شناخت و کشف دنیای ناشناس و رمزآلود شرق غربیان را به این سرزمین های دور دست می کشانده است.برای شرقیان تنها غرب زمانی اهمیت پیدا کرد که توانستند از نوآوری های که غرب به انها ارایه می کرد چه در زمینه علمی و چه در زمینه نظامی بهرمند شوند . در طول این دوران گاهی روابط بسیار قوی بین دو کشور شرقی و غربی تنیده می شد و با اینکه گاهی اوقات این روابط تحلیل می رفت ولی هیچ گاه منجر به قطع روابط کامل حتی تا زمان حال نشده است . یک نمونه از این موارد تاریخ روابط ایران و فرانسه است. در حقیقت اغاز روابط واقعی بین این دو کشور به اواخر قرون وسطی بر می گردد.ولی اگر بیشتر جستجو کنیم ردپای حضور ایران در غرب در اولین متون تاریخی یافت می کنیم یعنی در کتابهای مقدس من جمله در عهد قدیم . به طور کلی یک نگاه تاریخی و اجمالی اولویت روابط از نوع فرهنگی را بین این دو کشور اشکار می سازد البته با اختصاص جایگاه مهمی به نقش مذهب در شروع و تداوم این روابط . قرون 17 و 18 بدون شک دوران ویژه ای در این روابط را رقم می زنند. در سالهای بعدی این روابط کما بیش ادامه پیدا کرده تا سال 1979 که انقلاب اسلامی ایران تغییرات عمیقی را چه در زمینه کمی و چه در زمینه کیفی در این روابط به وجود آورد.انچه که مربوط به کادر تحقیقی ما می شود به طور خاص نیمه اول قرن بیست را پوشش می دهد. دو دلیل اصلی این انتخاب را جهت دهی می کنند.یکی انکه این نیم قرن بزرگترین دوران مبادله فرهنگی بین این دو کشور را در طول تاریخ رقم می زنند و دیگر انکه این دوران برای ما بیشتر ناشناخته شده است .حداقل از زاویه دیدی که مربوط به کار ما می شود یعنی روابط شخصی و بین دولتی که زیر سایه سوتفاهم هال و ناهماهنگی های بین فرهنگی مانده است. انتخاب سوژه در اصل از کنجکاوی علاقه شخصی به تغییرات درون فرهنگی در هنگام برخوردهای بین فرهنگی شرق و غرب بر می اید . با دید تاریخی و رویکردی توصیفی-تحلیلی ما سعی می کنیم به مشکلات فرهنگی در بین برخوردهای فرانسویان و ایرانیان در درون خاک ایران بپردازیم. همچنین به جنبه های مثبت و منفی این برخورد خواهیم پرداخت با توجه به آورده های فرهنگی هر کشور برای دیگری.برای مواد اطلاعاتی و تاریخی مانند کتاب های محققان ایرانی و فرانسوی که روی تاریخ ایران و فرانسه کار کرده اند بهره جسته ایم. همچنان توانستیم به ارشیو روزنامه های ان دوران که تمام اطلاعات و حوادث روزمره را منعکس می کردند دسترسی پیدا کنیم تا بتوانیم اوضاع و احوال ان دوران را درک کنیم. نقل قول ها اکثراً از سفرنامه امیل لوسور مدرس فرانسوی در ایران که در طول دوران اقامت نسبتاً طولانیش و به خاطر نوع شغلی که بر عهده داشت دقت کافی را درج ریزترین مطالب بدون هیچ خود سانسوری کرده است.در مورد مسائل تئوریک سعی کرده ایم از انسان شناسان و جامعه شناسان فرانسوی و امریکایی بهره بگیریم که تمام زندگی حرفه ای خود را در مطالعه روابط بین فرهنگی گذرانده اند. اکثریت انها مسایل و مشکلات برخورد دو جامعه مدرن و سنتی را مورد مطالعه قرار داده اند بدون انکه طرفداری گروهی را کرده باشند.و یا نظرات شخصی خود را داخل مطالعات علمی خود کرده باشند.مطالعه انها ما را کمک کرد تا عکس العمل های فردی را در شرایط خاصی یعنی در مقابل فرهنگ بیگانه و متفاوت بررسی کنیم و بتوانیم دلایل سوئ تفاهم ها و درک غلط از دیگری رادر بین فرهنگ ها توضیح دهیم. بخش اصلی این تحقیق که در اصل نتیجه گیری کلی نیز از قسمت های دیگر محسوب می شود اختصاص داده شده است به نشانه های اشکار مشکلات پیوند فرهنگی که دلایل مختلفی را در خود جای می دهد. از جمله ضعیف شدن اروپا در طی جنگ جهانی حس برتری جویی فرانسویان در ایران و عواقب ان در برخورد انها با ایرانیان و عدم درک صحیح بین فرهنگی که ناشی از تفاوت در مرزهای زبانی , کلامی و رفتاری است. در نهایت به عکس العمل های متفاوت ایرانیان در برخورد با ناملایمات به وجود آمده می پردازیم که هسته اصلی این قسمت را تشکیل میدهد.
- Abstract
- La rencontre Orient-Occident a toujours suscité la curiosité internationale. C’est en effet découvrir un monde inconnu et « mystérieux » de l’Orient (et plus tard les coloniser) qui a poussé les occidentaux vers les terres lointaines tout au long de l’histoire. Quant aux orientaux, ils ne remarquèrent l’Occident que pour acquérir les nouveautés qu’il pourrait les offrir aussi bien au niveau technologique que militaire. Au cours de ces contacts parfois des liens forts (sans domination politique) étaient tissés entre des nations qui n’ont jamais été rompus bien que parfois affaiblis par des problèmes internationaux. Pour exemplifier ce dernier cas, on peut évoquer l’histoire de rencontre franco-iranienne. En fait, les deux pays ont commencé à entretenir de véritables relations après le Moyen-âge. Bien avant, c’est en deçà même de l’histoire qu’on retrouve les premières traces de la présence persane en occident : dans les textes bibliques, notamment dans l’Ancien Testament. D’une manière générale, un survol historique révèle la prépondérance de liens de type culturel entre les deux pays, avec au départ, une part importante de religiosité (présence de missionnaires français sur le sol iranien). Les 17ème et 18ème siècles ont assurément constitué des moments privilégiés pour les relations franco-iraniennes. Pour le reste, celles-ci ont perduré bon an mal an, et ce, jusqu’à la Révolution Islamique de 1979 qui entraina de profonds changements quantitatifs et qualitatifs dans lesdites relations. Pour ce qui concerne notre travail de recherche intitulé Les embarras de la présence culturelle française dans l’Iran du début du 20ème siècle, il concernera tout particulièrement la première moitié du 20ème siècle iranien. Deux raisons ont principalement orienté notre choix; tout d’abord, cette longue période prérévolutionnaire constitua « le » grand moment d’échanges culturels entre ces deux pays ; ensuite, cette période gagnera certainement à être mieux connue, du moins sous l’angle qui nous concerne, celui de contacts plus personnels ou interétatiques ombragés par des malentendus ou des incompatibilités interculturels. Quant à notre choix de recherche, il découle d’une curiosité personnelle, et de notre intérêt pour les transformations intra-culturelles au sein des rencontres Orient-Occident. Dans une perspective historienne, et avec une approche descriptive, nous nous appliquerons à dresser les jalons, à fixer les repères dont l’objectif est d’évoquer tout d’abord des difficultés culturelles au moment de confrontation franco-iranienne sur le sol de l’Iran (entre des individus mais aussi entre les hommes d’Etat et entre les Etats eux-mêmes). Nous allons également parler des heurs et des malheurs de ce contact, leurs raisons et leurs résultats sans oublier d’examiner les apports que chacun pourrait apporter pour l’autre. Pour le côté informatique et historique nous avons tiré profit des ouvrages des chercheurs iraniens et français comme qui ont travaillé pendant des années sur l’histoire des relations franco-iraniennes. Nous avons également pu accéder aux archives des journaux de l’époque qui reflétaient des évènements quotidiens et qui nous ont énormément aidés à mieux comprendre l’atmosphère de l’époque. Les citations sont majoritairement tirées du récit de voyage d’Emile Lesueur qui pendant son long séjour et par l’exigence de son métier a eu la pertinence de noter les moindres détails sans aucune autocensure. Quant à la part consacrée aux problèmes théoriques, nous avons essayé de consulter des anthropologues et sociologues français et américains qui ont consacré leur vie aux études interculturelles notamment. La majorité d’entre eux, ont mis en valeur le problème de contact entre une société plus « moderne » et une société plus « traditionaliste » sans favoriser l’une ou l’autre à leur guise. Leurs études nous ont aidées à pouvoir analyser les réactions des individus dans une situation donnée face à l’autre et pouvoir expliquer les origines des malentendus ou des incompréhensions interculturelles. Il s’agira également pour nous au terme de notre étude, et après avoir offert une vue générale de la présence française en Iran, de voir dans quel domaine particulier la présence française fut (et peut-être est restée) la plus bénéfique. Peut-être tenterons-nous également de répondre à cette question (si nos recherches nous le permettent): s’est-il agit uniquement d’un apport substantiel de la France vers l’Iran, ou bien peut-on parler, en évoquant cette période, de véritables échanges entre les deux pays? Mes chaleureux remerciements vont à mon époux ainsi qu’à mes chers parents, et à mes chers beaux parents qui m’ont toujours aidée sans réserve et n’ont jamais cessé de m’encourager. Je remercie également Mme Nahid Shahverdiani et M. Rouhollah Hosseini d’avoir apporté leurs remarques perspicaces pour l’amélioration de ce mémoire.
