عنوان پایان‌نامه
بررسی تنوع حروف در ده نسخه خطی منتخب مجلس شورای اسلامی (با تاکید بر کاربرد آن در طراحی حروف فارسی)
- رشته تحصیلی
- ارتباط تصویری
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه پردیس هنرهای زیبا شماره ثبت: 11546;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 77957;کتابخانه پردیس هنرهای زیبا شماره ثبت: 11546;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 77957
- تاریخ دفاع
- ۰۲ اسفند ۱۳۹۱
- دانشجو
- معصومه مصلح امیر دهی
- استاد راهنما
- صداقت جباری کلخوران
- چکیده
- نُسَخ خطّی یکی از ارزشمند ترین میراث فرهنگی، هنری و تاریخی بشر محسوب می شود و همواره بخش های ناشناخته ی بسیاری را در خود داشته است. یکی از این بخش ها به مبحث خط شناسی اختصاص دارد. عنصر خط، یکی از عناصر اصلی به کار رفته در مقوله ی کتابت و نسخه نویسی به شمار می آید و در این پایان نامه برای نخستین بار، ویژگی های بصری و تنوع خطوط ناشناخته ی نُسَخ خطّی موجود در کتابخانه ی مجلس شورای اسلامی به همراه قابلیت های آن در طراحی حروف فارسی مورد بررسی قرار گرفته است. آغاز این پایان نامه به نسخه شناسی عمومی اختصاص یافته و در آن انواع نسخه ها، آداب و قواعد مرسوم در نسخه نویسی، ابزار و مصطلحات آن و در نهایت بخش نُسَخ خطّی کتابخانه ی مجلس شورای اسلامی معرفی گردیده و در ادامه محور اصلی این پژوهش بیان شده است که به ریختشناسی خطوط نُسَخ منتخب تعلق دارد و شامل ده نسخه می شود. این نُسَخ به دلیل تنوع و گوناگونی حروف از میان بیش از بیست هزار نسخه ی خطّی کتابخانه ی مجلس شورای اسلامی انتخاب شده است. در این فصل، نخست روش های کلی توصیف خطوط با توجه به مطالعات صورت گرفته بر خطوط ناشناخته مطرح شده و در ادامه نسخه های منتخب به ترتیب تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین گونه که در هر نسخه، ابتدا خصوصیات موضوعی و ویژگی های ظاهری آن به شکل مختصر استخراج شده و در ادامه ریخت شناسی خط تدوین گشته و ویژگی های خط هر نسخه براساس ساختار کلی حروف و تاریخ احتمالی کتابت آن بیان گردیده است. سپس، در پایان هر نسخه، قابلیت های خط نسخه ی مورد نظر، طریقه ی استخراج حروف و ترکیبات آن به تصویر کشیده شده است. در این پژوهش، ضمن شناسایی و انتخاب خطوط ناشناخته ی نسخه های خطّی، ساختار کلی و ریخت این خطوط که اغلب به صورت غیر مستقیم به خط نَسخ و دیگر خطوط سنتّی وابسته است، مورد توجه قرار گرفته است. تنوع و گوناگونی خطوط ناشناخته که حاصل دخل و تصرف در اصول و قواعد خوشنویسی سنتّی بوده، شیوه ای متفاوت از حروف را به خود اختصاص داده که از لحاظ ویژگی های منحصر به فرد آن در دستیابی به نگاهی نوین در طراحی حروف حائز اهمیت است و از این طریق می تواند زمینه های متنوعی را در این شاخه از گرافیک ایجاد نماید. امید است پژوهش حاضر که نخستین گام در شناسایی خطوط ناشناخته ی نُسَخ خطّی محسوب می گردد، زمینه ی تحقیقات بعدی محققان را فراهم سازد.
- Abstract
- Manuscripts are considered as one of the most valuable cultural, artific, and historic heritage of human and always contains many unknown parts. One of these parts is allocated to graphology. In this thesis, for the first time, visual features and the vari-ety of scripts available in Islamic parliament's library have been studied in order to familiarize researchers with unknown scripts and finally their abilities in designing Persian font are considered. The first section of this thesis is allocated to general codicology and within different types of manuscripts, formalities and , rules common in writing manuscript, its tools and idioms and finally the manuscripts of Islamic parliament's library have been introduced. Next, the main purpose of this study has been examined that belongs to the typology of scripts in chosen manuscript and includes ten manuscripts. This manuscript has been chosen among more than 20000 manuscripts of Islamic parlia-ment's library because of the variety and diversity of its letters. In this chapter, first, the whole methods in describing scripts have been considered given to the studies done on unknown script. Next, the morphology has been compiled and the script's features of each manuscript have been stated based on the whole structure of letters and the probable date for its writing. Then at the end, each manuscript, the abilities of script in chosen manuscripts, methods in producing letters and its combinations have been described. In this study, besides identifying and choosing unknown scripts of manuscripts, the whole structure and morphology of this script has been considered that often indi-rectly depends on Naskh and other traditional scripts and first it is tried to deter-mine the probable date of writing manuscript in order to define the historic informa-tion, and in the next step which is considered as the most important purpose in this study,diversity and variety of unknown scripts available in manuscript as a result of working in principles and rules of traditional calligraphy has been extracted. Finally, the possible use of different styles of these scripts in Persian type design and its mod-ern use has been stated. It is hoped that this study which is the first step in identifying unknown scripts of manuscript provides background for other researchers for more research. Key words: Manuscript, Unknown scripts, Persian type design, Traditional calligraphy, Naskh script, Letters' variety
