عنوان پایان‌نامه
شرح انتقادی منشات خاقانی
- رشته تحصیلی
- زبان و ادبیات فارسی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 4356;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 77968;کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 4356;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 77968
- تاریخ دفاع
- ۲۸ شهریور ۱۳۹۵
- دانشجو
- موسی دامن کش
- استاد راهنما
- محمدرضا ترکی
- چکیده
- خاقانی شروانی در نثر نیز چنانکه در نظم ، چیره‌دست و استاد است؛ توانمندی او در عرصه دبیری به حدی است که به گفته خودش خلیفه بغداد خواسته تا او را به سمت دبیری دربار برگزیند. منشآت خاقانی ـ که دارای نثری فنی و متکلّفانه است ـ شامل مجموعه نامه هایی است که خاقانی در طی دوران حیات خود به اشخاص مختلفی نوشته است؛ مخاطبان این نامه ها نیز بیشتر صاحب منصبانی هستند که نویسنده مستقیم و یا غیر مستقیم با آن ها در ارتباط بوده است. برخی از مخاطبان دارای سمت ها و منصب های درباری و دیگرانی نیز صاحب مراتب دینی و علمی هستند. در این میان محتوای چند نامه البته مربوط است به خویشاندان او و طرح مباحث شخصی. خاقانی در اثنای برخی نامه ها از خدمت‌ها و مفاوضات دیگری که پیشتر به مخاطب نامه فرستاده است نیز سخن به میان می آورد که البته تعدادی به دست ما نرسیده است. ما در این رساله بر اساس تصحیح محمد روشن از این اثر، به شرح و بررسی آن پرداخته‌ایم؛ به طوری که پس از فصلی که مربوط به کلیّات و مقدمات است و در آن علاوه بر طرح مباحثی از جمله پیشینه ترسل و نیز بررسی اجمالی برخی ترسلات دیگر از منظر فنی و ادبی، در فصلی دیگر، هریک از نامه‌های موجود در منشآت را ـ به صورت جداگانه ـ از چند وجه بررسی کرده‌ایم. در هر نامه پیش از شرح عبارات دشوار، بخشی را به بررسی نامه از منظر تاریخ احتمالی کتابت، هویت مخاطب، ارتباط نامه با دیگر نامه‌های موجود و بعضاً مباحث بلاغی آن اختصاص داده‌ایم؛ پس از آن بخش‌های دشوار و مبهم را مورد بررسی قرار داده و براساس شواهد و قراین متنی به شرح و معنی پرداخته‌ایم. در این راستا به غیر آثار خود خاقانی، یعنی تحفه‌العراقین و دیوان و متن منشآت، از متون مختلفی در زمینه‌های گوناگون ـ که بیشتر نیز پیش یا تقریباً معاصر خاقانی تألیف شده‌اند ـ بهره جسته‌ایم. بخشی از کار نیز به بررسی آشفتگی‌های موجود در نامه‌ها مربوط است؛ گاه برخی نامه‌ها به نادرست در هم آمیخته‌اند و در ذکر نام مخاطبانشان سهو روی داده و یا اینکه برخی جملات و عبارات در متن تصحیح شده، به لحاظ معنایی چندان رسا نیستند و ممکن است مخاطب در خوانش آن‌ها دچار مشکل شود و همچنین در برخی از جملات بدخوانی نسخه و عدم ضبط صحیح، از ارزش ادبی و ظرافت های هنری آن کاسته است. تصحیح مجدد عبارات پس از خوانش دوباره نسخه اساس و البته نسخه های کم اهمیت تری همچون پاریس و نیز سپهسالار ـ که تنها تعداد اندکی از نامه ها را دارا هستند ـ صورت گرفته است. دو نامه عربی نو یافته از خاقانی به دست آمده است، که آن‌ها در پایان به این متن پیوسته‌ایم.
- Abstract
- Khaqani Shirwani is not only a prominent poet but also an accomplished prose writer. His ability in the field of secretaryship is to such an extent that, as Khaqani himself said,the Caliph of Baghdad wished to select him for court’s secretaryship. Munshaat e Khaqani, that is an artistic and formal prose work, consists of the collection of letters written by Khaqani to different persons.The addressees of these letters are also office holders with whom the writer had been in touch directly or indirectly. Amongst them, some of the addressees have court’s position while others have ranks and status related to religion and knowledge.The content of some letters, however, are concerned with his relatives and have personal discourses. In the middle of some of his letters, Khaqani puts up for discussion the sevices and correspondence with others which the writer sent to the addressee. But the number of such letters has not reached us. We have proceeded with explaining and evaluating the letters in this article based on Muhammad Roshan’s edition. The evaluation is in such a manner that after the chapter which is related to generalities and prilimenaries and besides rendering the discourses as a background of correspondence and also a short judgement of some of correspondence artistically and literarily.In the other chapter we have judged with several aspects each and every letter of Munshaat.Before explaining the difficult expressions, a part has been given for evaluating the letter with the aspect of its possible date in which it was written, identity of the addressee,and its rhetorical points.Afterwards the difficulties and ambiguity in the letter is solved on the basis of evidences and textual indications.Besides Khaqani’s works as Tuhfat u l Iraqeen, his Diwan and the text of Munshaat,various texts for the purpose have been used in this research. These texts have mostly been composed by Khaqani’s contemporaries or his predessesors. A part of our research is concerned with judging the disorder in the letters. Sometimes wrong material are mixed with the letters and there are mistakes in giving the names of their addressees, or some of the sentences and phrases in the edited text are not exact in respect to their meaning that are likely to make the reader face difficulties. Similarly, some of the sentences, due to mistakes in writing, lack the literary value and artistic elegance. After reading again the main manuscript and rather the less important ones as Parees and also Sepahsalar which consist of the small number of the letters,the phrases and expressions have been reedited. Two newly –found letters of Khaqani written in Arabic have been attached to the last part of the text. KEY WORDS: Khaqani Shirwani, Munshaat, The art of letter-writing, Commentary on Text, Critical Edition
