عنوان پایان‌نامه
اجتماعیات در تاریخ ادبی فارس در عصر مشروطه
- رشته تحصیلی
- زبان و ادبیات فارسی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 71662;کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 4252
- تاریخ دفاع
- ۲۳ تیر ۱۳۹۴
- دانشجو
- عبدالرسول فروتن
- استاد راهنما
- علی محمد موذنی
- چکیده
- انقلاب مشروطیت و در پیِ آن جنگ جهانی اول، دو رویداد مهم ایران در آستانه عصر جدید است. ایران در دوره مشروطه، تحولات شگرفی از نظر فکری، اجتماعی و ادبی به خود دید. مجموعه مسائلی که منجر به جنبش مشروطه شد، جامعه ایرانی را با حقوق خود آشنا کرد. شاعران و نویسندگان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اقشار باسواد جامعه، نقش مهم و مؤثری در این ماجرا داشتند. علاوه‌بر دگرگونی‌های جزئی و صوری‌ای که گاه در اشعار به وجود می‌آمد، شاعران می‌کوشیدند مسائل اجتماعی را در اشعار خود منعکس کنند. آنان از حاکمان انتقاد می‌کردند، نسبت به وقایع واکنش نشان می‌دادند و نظر خود را درباره امور روزمره بازگو می‌کردند. نویسندگان نیز کوشیدند در نوشته‌های خود برای مردم از قانون و مشروطیت بنویسند و در جهت توسعه علم و گسترش مدارس جدید بکوشند. شاعران و نویسندگانی چون ملک‌الشعرای بهار، میرزاده عشقی، فرّخی یزدی، ابوالقاسم لاهوتی، عارف قزوینی، نسیم شمال، عبدالرحیم طالبوف، آخوندزاده و... در این زمره قرار دارند. پس از صدور فرمان مشروطه، حوادث متعددی در کشور به وقوع پیوست که همچنان ایران را در وضعیتی بحرانی قرار می‌داد. شاید مهم‌ترین این حوادث، به توپ بستن مجلس و آغاز استبداد صغیر در عهد محمدعلی‌شاه باشد. کمتر از ده سال پس از پیروزی انقلاب مشروطه، جنگ جهانی اول آغاز شد و قوای بیگانه روس و انگلیس به ایران هجوم آوردند. مجدداً شاعران اشعاری برای ترغیب و تشویق هموطنان به دفاع از میهن سرودند و نویسندگان جهاد قلمی خود را آغاز کردند. درباب انقلاب مشروطه و جنگ جهانی اول، اسناد فراوانی منتشر شده است. درباره شعر این دوره و به‌ویژه آثار شاعران فوق‌الذکر نیز پژوهش‌های گوناگونی صورت گرفته است؛امّا آنچه ما را به پژوهش در این زمینه وادار کرد، نقش مبهم فارس در این تحولات بود. البته در زمینه تاریخ فارس در عهد مشروطه هم در سالیان اخیر آثار متعددی منتشر شده و محققانی در این باره به روشنگری پرداخته‌اند؛ امّا نقش شاعران و نویسندگان فارس در تعالی جامعه و دفاع از وطن تاکنون در پرده ابهام مانده بود. بر این اساس، در ابتدای این پژوهش، به‌ناچار مهم‌ترین رخدادهای دوره مورد مطالعه خود را ـ از حمله انگلیسی‌ها به بوشهر به سال 1273ق (1235ش) تا انقراض سلسله قاجاریه (1344ق/ 1304ش) ـ بررسی می‌کنیم و در ادامه به شاعران و نویسندگان اهل فارس می‌پردازیم. از وقایع مهم این دوره در فارس می‌توان به حملات متعدد انگلیسی‌ها و حضور آنان در فارس، انقلاب مشروطه، نهضت جنوب، نهضت تنباکو (که اهالی فارس در آن نقش‌آفرینی کردند) و چندین بلوا و شورش و اغتشاش بر سر گرانی و کمیابی نان، جدال میان قشقایی‌ها و ایل خمسه و غیره اشاره کرد. معرفی رجال و شخصیت‌های مؤثر فارس در این عهد و همچنین بررسی زندگی و آثار شاعران این دوره به صورت اجمالی، وضعیت جراید و مدارس جدید، توجه به حقوق زنان و تحصیل آنان از دیگر بخش‌های این تحقیق است. در پایان نیز شاعران و نویسندگان را در دو گروه آن‌ها که سروده‌ها یا نوشته‌های اجتماعی دارند و افرادی که تنها در راه مشروطه و دفاع از میهن مجاهدت کرده‌اند؛ امّا در آثار خود به مسائل مربوط به این عهد اشاراتی ندارند، تقسیم می‌کنیم و به بررسی زندگی و آثار آنان می‌پردازیم. کلمات کلیدی: فارس، انقلاب مشروطه، ادبیات مشروطه، نهضت جنوب، اجتماعیات، جنگ جهانی اول
- Abstract
- Persian Constitutional Revolution (Mashrouteh) and World War I are two remarkable events of new era of Iran. Iran's constitutional period caused to emerge highly regarded intellectual, social and literary advancements. There were set of issues which not only caused to occur the Constitutional Revolution but they also led to accustom the Iranian society with their social rights. Poets and writers as the most important educated groups of society had an important roles in these changes. Despite of the superficial changesin poems, poets attempted to conveysocial issues in their lyrics seriously. They criticized the governments and tried to expresstheir opinion about current social events. The authors also tried to write about the laws and the Constitution in order to develop the knowledge and new schools. For example, poets and writers such as Malek-ol Shoara Bahar, Mirzade Eshqi, Farrokhi Yazdi, Abol-Qasem Lahooti, Aref Qazvini, Nasim Shomal, Abdol-Rahim Talebof, Akhond-zadeh, etc.were reputable.A numerous events occurred in Iran after enactment of constitutional decree which confronted Iran in crisis. The most important of these events were the bombardment of the parliament and small despotism of Mohammad Ali Shah’s reign. Around ten years after the Constitutional Revolution, World War I began and the armies of Britain and Russia conqueredIran. Subsequently, poets and writers attempted to encourage their audience to defend their homeland. Many documents have been published about Constitutional revolution and World War Iand also about literary works of this period, especially about the poets who mentioned before.In fact, the main reason of this study is to examine and clarify the ambiguous role of Fars in occurrence of these changes. Undoubtedly, several books about Fars’s history in Constitutional era have been published in recent years andmanyresearchers have focused on this topic but the role of the poets and writers of Fars in improvement of the social condition and defense of the country has still remained in obscurity. Initially, the most important events from invasion of the Britain to Bushehr in 1273 AH (1235 SH) to the extinction of the Qajar dynasty (1344 AH / 1304 SH) will be reviewed, then poets and writers from Fars will be examined. Some of the most important events in Fars was numerous attacks of Britain and their dominance in Fars, Constitutional Revolution, the Southern war, the incident of tobacco (the people of the Fars played some roles in this event) and several revolts against the rise of bread price and follow it the scarcity of bread, controversy of Qashqaeian and Khamse tribes, etc. Other part of this study will be discussed other social occurrences such as introduction of some influential characters, an overview of poets’ and writers’ life, the press and new schools situations, pay attention to women's rights and their education. At the end, poets and writers has been divided in two groups: who had social poems or proses and other group who only attempted in the way of constitutional and homeland defense but their works do not refer to issues of this era and finally their life and works will be discussed. Keywords: Fars, Constitutional Revolution (Mashrouteh), literature of Mashrouteh, the Southern war, the social matters, World War I.
