عنوان پایان‌نامه
تحلیل تطبیقی نابرابری های منطقه ای بین استان های همدان و مرکزی
- رشته تحصیلی
- برنامه ریزی منطقه ای
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 61828
- تاریخ دفاع
- ۲۶ آذر ۱۳۹۲
- دانشجو
- سمیه حق روستا
- استاد راهنما
- اسفندیار زبردست
- چکیده
- نابرابری‌های منطقه‌ای یا عدم تعادل در ساختار فضایی مناطق یکی از مسائل کشورهای در حال توسعه است. از این رو دست‌یابی به توسعه عادلانه از آرمان‌های اساسی همه کشورها و از جمله ایران بوده و در اسناد فرادست بر ضرورت کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای تاکید شده است. بنابراین هدف تحقیق حاضر بررسی وضعیت و تحلیل نابرابری‌های منطقه‌ای بین دو استان همدان و مرکزی اصلی است؛ در این راستا سنجش نابرابری‌های منطقه‌ای و ارائه راهکارهای کاهش این پدیده مورد توجه قرار گرفته است. با در نظرگیری رویکرد توسعه پایدار، شاخص‌های سنجش نابرابری‌های منطقه‌ای در سه دسته سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی-فرهنگی و سرمایه زیست‌محیطی استخراج شدند. شاخص‌های سرمایه اقتصادی خود در دو دسته ساختار اشتغال و پتانسیل اقتصادی، شاخص‌های سرمایه اجتماعی-فرهنگی در سه دسته ویژگی‌های جمعیتی، زیرساخت‌های اجتماعی- فرهنگی و وضعیت بهداشتی و شاخص های سرمایه زیست محیطی در دو دسته قابلیت‌های زیست محیطی و مخاطرات زیست محیطی جای گرفتند. در مجموع بر اساس مدل مفهومی تحقیق، 40 شاخص نشانگر سطح توسعه مناطق به منظور سنجش نابرابری های منطقه ای انتخاب و وارد مدل تحلیل عاملی شد. نتیجه تحلیل عاملی استخراج 32 شاخص سنجش نابرابری منطقه‌ای بین دو استان همدان و مرکزی بود که در هفت عامل پتانسیل اقتصادی و اشتغال در بخش های مختلف اقتصادی، ساختار اشتغال، ویژگی های جمعیتی و وضع سواد، شرایط بهداشتی، ویژگی‌های فرهنگی، قابلیت های زیست محیطی و اراضی جنگلی جای گرفت. سپس با استفاده از مدل تحلیل خوشه‌ای، شهرستان های دو استان بر اساس میزان توسعه یافتگی آن‌ها در 5دسته سطح بندی شدند. سپس میزان نابرابری بین دو استان همدان و مرکزی بر اساس برآیند میزان توسعه یافتگی شهرستان های آن‌ها مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی‌ها نشان می‌دهد که تفاوت چشمگیری بین سطح توسعه دو استان همدان و مرکزی وجود دارد. بر اساس بررسی سه مؤلفه اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست‌محیطی استان مرکزی توسعه‌یافته‌تر از استان همدان بوده و میزان نابرابری بین آن‌ها نیز قابل توجه است. به طور کلی می‌توان گفت شهرستان‌هایی با اقتصادی مبتنی بر صنعت و خدمات توسعه یافته‌تر از شهرستان‌هایی با ماهیت کشاورزی هستند. به منظور کاهش نابرابری بین دو منطقه و با توجه به نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای هر استان، برنامه راهبردی مبتنی بر چشم‌انداز، راهبرد و برنامه اجرایی ارائه گردیده است. واژه‌های کلیدی: نابرابری‌های منطقه‌ای، توسعه پایدار، تحلیل عاملی، تحلیل خوشه ای، استان همدان، استان مرکزی.
- Abstract
- One of the main problems, which most of developing countries encounter, is regional disparities or spatial Inequalities. Increased Regional disparities leads the society to political and regional unrest. Therefore the countries are seeking for development based on justice. After the Islamic Revolution in Iran, eliminating regional disparities has been emphasized inGrand and Meta Policies. So the purpose of this thesis is to examine the problem of regional disparities in Hamedan and Markazi Provinces. This research tends to measure regional disparities between these Provinces and presents strategies to decrease this problem. Sustainable development has chosen as research's approach and regional disparities indicators has been extracted based On Economic, Social and environmental dimensions. For evaluation of disparities multivariate statistical methods such as Factor and Cluster Analysis has been applied. Economic capital indicators has been divided to two categories: employment structure and economic potential. Socio-culture capital indicators has been divided to three categories: demographic, socio-cultural infrastructures and health conditions. Environmental indicators has been divided to two categories: environmental potential and environmental hazards. In sum, based on the conceptual model, to measure regional disparities fourteen indicators were selected. These indicators were entered to factor analysis model and seven factors were extracted. Then towns were clustered to five levels by Cluster Analysis model. The result showed Markazi province is more developed than Hamedan and their disparities is considerable. It can be said the towns with economy based on industry and services are more developed than agriculture. To lessen territorial disparities between Hamedan and Markazi Provinces presents the strategic plan based on vision, strategies and action plans considering their weaknesses, strengths, opportunities and threats.
