عنوان پایان‌نامه
هنر- صنعت پارچه بافی در یزد از دوره صفویه تاکنون
- رشته تحصیلی
- تاریخ و تمدن ملل اسلامی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 2132ف;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 58270
- تاریخ دفاع
- ۰۸ تیر ۱۳۹۲
- دانشجو
- فاطمه ضرابی زاده
- استاد راهنما
- سیداحمدرضا خضری
- چکیده
- قرون دهم و?یازدهم هجری را که مصادف با حکومت صفویه است می توان دوران طلایی پارچه بافی در ایران خصوصا شهر یزد دانست. در این زمان انواع پارچه های ابریشمی، زربفت، مخمل، شال و قلمکار در کارگاه¬های معتبر شهر یزد تهیه می شد. استفاده از نوارهای تزئینی بر روی پارچه از ویژگی های هنر-صنعت پارچه بافی در دوره صفویه است که مرکز بافت آن شهر یزد بود. شاه عباس برای توسعه این هنر-صنعت هنرمندان نقشبند یزدی از جمله خواجه غیاث الدین علی نقشبند را به اصفهان دعوت نمود تا نظارت بر کارگاههای سلطنتی دربار را بر عهده گیرد. خواجه غیاث الدین که از چهره های مطرح هنر بافندگی ایران به شمار می رود، علاوه بر کار نظارت بر کارگاههای بافندگی، طراحی و بافت لباس های شخصی شاه و تهیه پارچه های دربار جهت اهدا به پادشاهان دیگر کشورها رابر عهده داشت. در طول قرن دهم هجری پارچه های بافت یزد از شهرتی جهانی برخوردار بود و به تمام نقاط عالم صادر می شد. با حمله افغان ها و سقوط صفویان پارچه¬بافی دچار رکود کامل شد و در دوران افشاریه و زندیه بدون هیچ ابتکاری به حیات خود ادامه داد. با ا ستقرار حکومت قاجاریه و برقراری ثبات و امنیت در کشور مجدداً پارچه بافی شهر یزد خصوصاً بافت پارچه های ابریشمی رونق گرفته و در مسیر رقابت با پارچه¬های دول اروپایی و هند قرار گرفت و هر چند که عده¬ای از مقامات کشور از جمله امیرکبیر و عباس میرزا با تاسیس کارخانه¬های پارچه¬بافی تلاش بسیاری در جهت مقابله با محصولات وارداتی نمودند، اما هر بار تلاششان با کارشکنی-هایی روبرو شده و به شکست منجر شد. با روی کارآمدن حکومت پهلوی و احداث کارخانه ها ووضع قوانین و تاًسیس مدرسه هنرهای صناعی پارچه بافی دوباره رونق گرفت ولی تصویب قانون منع حجاب و متحدالشکل کردن لباس ها ضربه سختی بر این هنر- صنعت وارد نمود. علاوه بر آن احداث کارخانه های پارچه بافی باعث جذب دست بافان به کارخانه ها شد. با سقوط حکومت پهلوی و آغاز جنگ تحمیلی و تحریم های متعدد هر چند واردات پارچه بسیار کاهش یافت ولی در مقابل کارخانه¬های بسیاری نیز به دلیل نداشتن مواد اولیه و دستگاه ها ورشکسته و در نتیجه تعطیل و بسیاری از کارگران آنها بیکار شدند و این وضع تا آنجا ادامه یافت که امروزه به جزچند کارخانه بقیه کارخانه های یزد تعطیل شده و دیگر اثری از استادان پارچه باف سنتی باقی نمانده و بجز دو استاد کهنسال دارایی باف و چند بافنده پارچه های نخی ساده، اثر دیگری از این هنر-صنعت در شهر یزد مشاهده نمی شود. واژگان کلیدی: هنر-صنعت پارچه بافی، یزد، صفویه، زندیه، قاجاریه، انواع پارچه
- Abstract
- Tenth and twelfth A.H. centuries which is coincident with Safavid government can be considered as golden periods of fabric weaving in Iran particularly in Yazd city. In that time, types of silk, brocades, velvet, shawl and printed cloth were prepared in varied workshops of Yazd city. Using decorative belts on the fabrics were among features of craft-art fabric weaving in Safavid era that Yazd city was center of its weaving. Shah Abbas invited Yadian painters artists such as Khaje Ghyasoldin Ali who was painter to Isfahan to undertake supervising on royal workshops in order to progress this craft-art. Khaje Ghyasoldin who is considered as a salient visages of Iranian weaving art, in addition to supervising the weaving workshops , he was undertaken to design and weave king personal cloths and providing court’s fabrics in order to present them to the kinng of other countries. During. Tenth A.H century, Yazd woven fabrics were famous all around the world and they were exported to all points of world. With attack of Afghans and Safavid fall, fabric weaving became fully dull and continued its life without any innovation in Afshariyeh and Zandiyeh eras. With establishment of Qajar government and stabilization and safety in country , fabric weaving again became promoted in Yazd city specially weaving silk fabrics and was put in competition path with European and Indian states. And although some authorities of country such as Amirkabir and Abbasmirza have attempted so much to confront with imported products, but their all attempts were faced to some obstructions and led to defeat. With establishment of Pahlavi government and construction of some plants and legislation and establishment of schools, fabric weaving craft-art was promoted again, but approval of veil prohibition and making the cloths uniform has led to bad damage to this craft-art. Beside that, establishment of fabric weaving plants has led to attract the hand weavers to the plants. With fall of Pahlavi government and beginning the imposed war and several prohibitions ,although importing fabric was reduced very much, but in contrast ,very plants were bankrupt and finally closed and their many workers became unemployed because of lack of raw material and devices, and this condition continued until present time when other plants of Yazd were closed except few plants and any other traditional weavers maters are not remained except two old Daray weaver masters and few weavers of simple cotton fabric, other trace of this craft-art is not seen in Yazd city. Keywords: Fabric weaving craft-art, Yazd, Safavid, Zandiyeh, Qajariyeh, types of fabric
