عنوان پایان‌نامه
تدوین مدل های تصمیم گیری چند معیاره برای برنامه ریزی راهبردی منابع آب (مطالعه موردی: شهرستان شاهرود)
- رشته تحصیلی
- مهندسی کشاورزی - مهندسی منابع آب
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 60053;کتابخانه پردیس ابوریحان شماره ثبت: 718
- تاریخ دفاع
- ۱۸ شهریور ۱۳۹۲
- دانشجو
- فرخنده سادات هاشمی مدنی
- استاد راهنما
- محمدابراهیم بنی حبیب
- چکیده
- کمبود منابع آب و عدم تطابق میان نیازهای انسان و منابع موجود، جهان را با چالشی جدی در زمینه مدیریت سامانه¬های آب مواجه کرده است. از این رو مدیریت راهبردی منابع آب به گونه¬ای که نیازهای نسل حاضر را تامین کرده و این منابع را برای نسل¬های بعد نیز حفظ کند، به امری ضروری تبدیل گشته است. در این تحقیق به منظور ایجاد چارچوبی برای مدیریت راهبردی منابع آب، در ابتدا با استفاده از مدل SWOT به تدوین راهبرد پرداخته می¬شود. مدل SWOT با بررسی عوامل داخلی و خارجی (نقاط ضعف، قوت، فرصت و تهدید) چهار گروه راهبرد متناسب با منطقه استخراج می¬کند و با استفاده از ماتریس برنامه¬ریزی راهبرد کمی بهترین گروه راهبردها را انتخاب می¬کند. ولی این روش رتبه¬بندی دقیقی از راهبردها ارائه نمی¬کند. از این رو با استفاده از مدل¬های تصمیم¬گیری چند¬معیاره وزن¬دهی ساده، تحلیل سلسله مراتبی، شباهت به گزینه ایده¬آل و تسلط تقریبی و با در نظر گرفتن شش معیار توسعه پایدار اقتصادی بودن، مقبولیت و مشارکت اجتماعی و فرهنگی ذی¬نفعان، حفاظت از منابع طبیعی و تعادل زیست محیطی، اثرگذاری، امکان پذیری و انعطاف پذیری به رتبه-بندی راهبردها پرداخته شد. در این رتبه¬بندی از نظرات 40 نفر از متخصصان و کارشناسان آب در منطقه و خارج از آن استفاده و مشاهده شد که هر یک از این مدل¬ها اولویت¬بندی¬های متفاوتی را برای راهبردها ارائه می¬دهند. از این¬رو به منظور رسیدن به یک رتبه¬بندی نهایی، از روش¬های¬ ادغام رتبه¬بندی از جمله روش میانگین رتبه¬ها، روش بردا و روش کپ لند استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، راهبرد "انتقال آب بین حوضه‌ای" در مدل تصمیم¬گیری AHP و راهبردهای "انتقال آب بین حوضه‌ای" و "ارزش گذاری بر اساس قیمت واقعی و ذاتی آب" در مدل TOPSIS حداقل نمره قبولی به منظور ارضا کردن معیارهای توسعه پایدار ذکر شده در طرح که در حدود 50% وزن¬ها تعیین گردید را کسب نکردند و از این رو، اجرای این راهبردها از لحاظ توسعه پایدار توصیه نمی¬گردد. هم¬چنین تحلیل حساسیت این مدل¬ها در سطوح 20%± تغییر در وزن هر یک از معیارها صورت گرفت و مشاهده شد که مدل¬های SAW، AHP و TOPSIS نسبت به افزایش و کاهش در وزن معیارهای مقبولیت و مشارکت اجتماعی فرهنگی ذینفعان (C2) و حفاظت از منابع طبیعی و تعادل زیستمحیطی (C3) که وزن بیش¬تری در میان سایر معیارها کسب کرده¬اند حساسیت بیش¬تری نشان دادند و با تغییرات جزئی در وزن این معیارها، رتبه¬بندی راهبردها تغییر کرد. در حالی که مدل ELECTRE III بیش¬ترین حساسیت را نسبت به افزایش وزن معیار اثرگذاری (C4) که رتبه چهارم را در میان سایر معیارها دارد، نشان داد و در نتیجه به نظر می¬رسد که این مدل به دلیل خاصیت غیر جبرانی بودن حساسیت معقول¬تری را نشان می¬دهد. کلمات کلیدی: مدیریت راهبردی، منابع آب، مدل تدوین راهبرد SWOT ، تصمیم گیری چند معیاره، توسعه پایدار
- Abstract
- The world is facing with the challenge of water resources management because of water resources shortage and incoherence between human needs and resources. So, strategic water resources management has become necessary such as it provides current generation needs and also maintains these resources to the next generations. In this study, to make a framework for strategic water resources management, first, some strategies will be formulated by use of SWOT model. SWOT model formulate four main types strategy in accordance with the region by identify the internal (strengths and weaknesses) and external issues (opportunities and threats) and it selects the best type of strategy by use of Quantitative Strategic Planning Matrix. Then the strategies are ranked by use of multi-criteria decision making models such as Simple Additive Weighting, AHP, TOPSIS and ELECTRE III, and by considering to 6 criteria of Sustainable Development such as Economic, Socio-cultural acceptability, Environmental conservation, Effectiveness, Feasibility and Resilience. In this ranking, 45 water experts ideas was used and It was observed that each of these models present the difference priorities to strategies. So to reach an overall rating, the aggregate ranking methods such as ranks means, Borda method and Copeland method is used. According to the results, “inter-basin water transfer” strategy in AHP model and “inter-basin water transfer” and “pricing base on actual costs” in TOPSIS model don’t obtain the minimum acceptable score in order to satisfy the Sustainability criteria that determined about 50% of weights and so the implementation of these strategies, in terms of sustainable development is not recommended. In the last, sensitivity analysis was performed on the ± 20% change in weight of each criterion and it was concluded that SAW, AHP and TOPSIS models were more sensitive to changing Socio-cultural acceptability (C2) and Environmental conservation (C3) criteria weight that are high weight among other criteria and provide different rankings. While ELECTRE III model were more sensitive to increasing Effectiveness criteria (C4) which was ranked fourth among other criteria because of its Non-compensatory property and as a result, it seems that this model represents a more reasonable sensitivity. Keywords: Water resources, strategic management, SWOT strategy formulation model, multi-criteria decision making, Sustainable Development.
