عنوان پایان‌نامه
اثر تنش شوری بر ویژگیهای جوانه زدن و رشد گیاهچه‌ها ارقام گندم نان
- رشته تحصیلی
- مهندسی کشاورزی-زراعت
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی شماره ثبت: 5568;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 59525
- تاریخ دفاع
- ۳۱ شهریور ۱۳۹۲
- دانشجو
- صالح کلانتری اشان
- استاد راهنما
- کاظم پوستینی
- چکیده
- تنش شوری یکی از عوامل محدود کننده جوانه‌زنی، سبز شدن و استقرار گیاهان زراعی و در نهایت کاهش عملکرد میباشد. در اکثر مطالعات به منظور ایجاد یکنواختی در رشد و ظهور گیاهچه‌ها اعمال تنش شوری از ابتدای کاشت گیاهان صورت نمی‌گیرد. این در حالی است که در واقعیت گیاهان کشت شده در مزارع با خاک شور از زمان کشت و جوانه زنی تحت تاثیر تنش شوری می باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر شوری در مراحل اولیه رشد گیاه و انتخاب صفات مناسب به منظور استفاده در غربال گری ارقام در دو بخش آزمایشگاهی و گلخانه‌ای بر روی 17 مختلف گندم(فلات، مرودشت، اترک، نیک نژاد، چمران، کویر، دز، الوند، روشن، طبسی، تجن، شیراز، پیشتاز، استار، هیرمند، مهدوی، قدس) انجام شد. در بخش آزمایشگاهی به منظور بررسی صفات مختلف ویگور و جوانه زنی، آزمایش فاکتوریلی در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار با پنج تیمار شوری (آب مقطر، 5، 10، 15 و 20 ds/m) و 17 رقم گندم انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد در کلیه سطوح شوری موجب کاهش صفات ضریب سرعت جوانه زنی، وزن خشک گیاهچه، درصد جوانه‌زنی نهایی و شاخص بنیه گیاهچه شد. رقم دز بیشترین و رقم اترک کمترین ضریب سرعت جوانه‌زنی داشت. همچنین رقم هیرمند کمترین وزن خشک گیاهچه نسبت به سایر ارقام داشت. ارقام مرودشت و روشن دارای بیشترین درصد جوانه‌زنی نهایی و رقم الوند کمترین درصد را داشت. از بین ارقام مورد مطالعه ارقام تجن، اترک و الوند به نظر میرسد که جز ارقام حساس میباشند. زیرا که در صفات متوسط زمان جوانه زنی، سرعت جوانه زنی روزانه و ضریب سرعت جوانه زنی بیشترین مقدار و در صفات درصد جوانه نی نهایی، متوسط جوانه زنی روزانه و شاخص وزنی بنیه گیاهچه کمترین مقدار را داشتند. از طرفی ارقام روشن و دز به نظر میرسد جز ارقام متحمل باشند، زیرا که واکنشی عکس ارقام حسساس از خود نشان دادند. بخش گلخانه‌ای که برای بررسی مراحل بعد از جوانه زنی، استقرار و تشکیل گیاهچه قبل از پنجه زنی که در گندم حساس است، به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با دو تیمار شوری (آب معمولی 2/2 و 16 ds/m) و 17 رقم گندم نان با سه تکرار انجام شد. در این مرحله علاوه بر اندازه گیری ماده خشک، صفات فیزیولوزیکی مثل میزان پرولین، پروتئین، قندهای محلول، سدیم و پتاسیم و فعالیت آنتی‌اکسیدانت ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که افزایش شوری باعث کاهش میزان ماده خشک و پتاسیم و باعث افزایش میزان سدیم و پروتئین شد و تغییرات متفاوتی در صفات دیگر بین ارقام مشاهده شد. ارقام روشن و چمران و هیرمند بیشترین مقدار بیوماس را در بین ارقام در شرایط شوری نشان دادند، در مقابل ارقام اترک و تجن کمترین میزان بیوماس را داشتند. این دو دسته ارقام به ترتیب ارقام منحمل و حساس میباشند. نتایج نشان میدهد که ارقام تجن و اترک در هر دو آزمایش جز ارقام حساس میباشند در حالی که رقم روشن در هر دو مرحله رقم متحملی میباشد. از طرفی از بین صفات مورد اندازه گیری دفع سدیم با توجه به همبستگی بالایی که با بیوماس دارد و تفاوت بین ارقام حساس و مقاوم را نشان میدهد میتواند صفت مناسبی برای غربالگری ارقام باشد.
- Abstract
- Salinity is one of the factors limiting seed germination, emergence and establishment of crops and eventually reducing the yield. In most studies in order to create uniformity in stablishment, salinity stress is not applied from the early days of planting. In usual cultivation Plants growing in saline soils are faced to salinity stress from germination and establishment. In this study we aimed to investigate the effect of salinity on the early stages of plant germination and development to select the appropriate traits to be used in cultivars screening in both laboratory and greenhouse. In this study seventeen wheat cultivars were used including Falat,Marvdasht, Atrak, Niknejad, Chamran, Kavir, Dez, Alvand, Roshan, Tabasi, Tajan, Shiraz, Pishtaz, Star, Hirmand, Mahdavi and Ghods. In a laboratory work, to study different germination and vigor characteristics, we designed a factorial experiment based on RCBD with 4 replicates and 5 salinity treatments (0, 5, 15, 20 ds/m) and 17 wheat cultivars. The result showed that all salinity levels reduced germination rate, final germination percentage, seedling dry weight and seedling vigor index. Cultivar Dez had the most and Atrak the least germination rate indices. Also Hirmand had the minimum seedling dry weight compared to others. Marvdasht and Roshan had the highest germination percentage, while Alvand had the least. Among all the cultivars investigated Tajan, Atrak and Alvand seem to be sensitive cultivars since they had the highest amount in mean germination time, daily germination rate and germination rate indices. Also, they showed the least amount in final germination percentage, mean daily germination and seedling vigor indices. In contrast, it seems that Roshan and Dez are tolerant cultivars since they showed completely opposite responses. The greenhouse experiment, aimed to study the plant stages between germination, and tillering stages, designed in a factorial experiment based on RCBD with 3 replicates and 2 levels of salinity (Tap water with Ecs of 2.2 and 16 ds/m) and 17 wheat cultivars. In this experiment in addition to the measurement of dry matter, physyological traits such as proline contents, protein, soluble sugars, sodium, potassium concentrations and also antioxidant activities were studied. The results showed that the increase in salinity reduced the amount of dry matter, and potassium concentration, and also it increased the sodium and protein levels. cultivars Roshan, Chamran and Hirmand had the most and Tajan and Atrak had the least amount of biomass among all cultivars. These two groups of cultivars are supposed to be tolerant and sensitive ones respectivery. Results showed that Tajan and Atrak were sensitive and Roshan was tolerant cultivar in both experiments. Among traits studied, sodium exclusion, having a high correlation with biomass, and being able to distinguish between tolerant and sensitive cultivars, could be an appropriate trait for cultivars screening. Key words : salinity stress, wheat, germination, seedling and sodium exclusion.
