عنوان پایان‌نامه
کرتیر و دولت ساسانی
- رشته تحصیلی
- تاریخ ایران باستان
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 1965;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 60304
- تاریخ دفاع
- ۲۸ شهریور ۱۳۹۱
- دانشجو
- نجمه مهدی
- استاد راهنما
- روزبه زرین کوب
- چکیده
- خاندان ساسانی در دهه نخستین سده سوم میلادی با نگرشی جدید به مسئله دین و روحانیت، نهضتی را آغاز کرد که منجر به شکل¬گیری حکومتی متمرکز با ماهیتی دینی شد. بدین¬گونه روحانیان از همان قدم اول با دولت¬مردان ساسانی همگام گشتند. آنان به دستگاه سازمان یافته¬ای مبدل شدند و دیری نپایید که به تدریج علاوه بر امور دینی بالاترین مقام¬های دولتی را نیز تحت سیطره خویش درآوردند. درمیان روحانیان با نفوذی که نامشان از دوران ساسانی باقی است نقش تعیین کننده کرتیر در مناسبات دین و دولت و پایگاهی که دین و روحانیان به دست آوردند بی-بدیل می¬نماید. کرتیر توانست طی فرایند پرفراز و فرودی علاوه بر انجام فعالیت¬ها و خدمات دینی، در حوزه سیاست نیز مقام و جایگاه خاصی را از آن خود ساخته و طرح نویی را در مناسبات دین و دولت ساسانیان دراندازد و منجر به سازمان¬دهی، اقتدار و انسجام هرچه بیشتر نهاد دیانت گردد. سیر ترقّی این روحانی و پیوستن قدرت سیاسی ـ اجتماعی به قدرت دینی وی را پیش از هر چیز باید با توجه به ضعف یا قدرت نسبی پادشاهان هم عصرش مورد ارزیابی قرار داد، اما به طور کلی می¬توان این روند را روندی خزنده و رو به رشد دانست به طوری که وی توانست راهی دراز را در مدّتی نسبتاً اندک ـ حدّاقل از دوران پادشاهی شاپوراول تا دوران پادشاهی بهرام دوم ـ بپیماید. کرتیر در طیّ این مسیر، ابتدا قدرت دینی خود را افزایش داده و در رأس روحانیان زرتشتی قرار می-گیرد، آن¬گاه به سامان دادن دستگاه روحانیت زرتشتی و ایجاد مناصب و سلسله مراتب در آن و انسجام دستگاه دینی می¬پردازد. در نهایت، این موضوع تا آن¬جا پیش می-رود که وی در رأس هرم قدرت دینی ـ سیاسی، به توفیق در تغییر رویّه سیاسی معهود و مسبوق پادشاهان پیشین ساسانی در مسائلی مانند چگونگی مواجهه با ادیان دیگر و احتمالاً دخالت در تعیین جانشین شاه دست می¬یازد. واژگان کلیدی: دولت ساسانی، کرتیر، اقلیت‌های دینی، زرتشتیان، روحانیان زرتشتی
- Abstract
- In the first decade of third century A.D the Sassanid Empire started a movement which had new outlook towards the issue of religion and religious priests which eventually led to the formation of a new political system based primarily on religion. And hence from the very first step, the priests started walking shoulder to shoulder with Sassanid kings. Apart from performing their primary religious tasks, these priests gradually became well organized and it was not too long before some of the most influential positions of the government were eventually brought under their influence. Among other influential religious clerics whose names have survived from the Sassanid era; the role of Kartir in relation to religion and politics and the status which religion and the priests gained in those times is unrivaled. Taking into account his journey of numerous ups and downs, Kartir was still able to achieve an important and unique role and status in the political scenario apart from performing his religious activities and duties and moreover he was successful in implementing a new design as far as the Sassanid religion and politics are concerned; hence eventually succeeding in providing an organized and strong structure to the institution of religion in those times. Before anything else, the process of this priests rise to power and the addition of socio-political power to his religious powers should be analyzed while taking into consideration the weakness or limited powers of his contemporary kings; but on the whole this process should be considered as a continuous and slowly developing process; that too in a manner that he was able to travel this long path of success in a comparatively less time i.e. at least from the times of Shapur I until the reign of Bahram II. In this process, kartir first increased his religious authority and power while reaching the highest position among Zoroastrian priests and then he started to focus on organizing the institution of Zoroastrian priests and creating new positions and hierarchical order in the religious institution and therefore strengthening the system. Eventually this subject goes to such an extent that he reached the peak of religious and political power and was even successful in changing the political strategy of earlier kings of Sassanid dynasty in matters such as confrontation with other religions and maybe even interfering with assigning the heir to the king. Keywords: Sassanid government, Kartir, religious minorities, Zoroastrians, Zoroastrian priests.
