عنوان پایان‌نامه
ویژگی های زبان علم نزد ابن سینا - فخر رازی و خواجه طوسی
- رشته تحصیلی
- فلسفه و حکمت اسلامی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 2171ف;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 59928
- تاریخ دفاع
- ۳۰ دی ۱۳۹۱
- دانشجو
- حسین رشیدزاده
- استاد راهنما
- نادیا مفتونی
- چکیده
- تبیین ویژگی های زبانی علم در جهت قاعده مند کردن آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. چرا که ارتباط وثیق بین لفظ و معنا منجر به سرایت احکام لفظ از جمله خطا و کژتابی های آن به معنا می‌شود. تفاوت عمده بین زبان علم و سایر زبان ها مانند زبان عرف، زبان نمادی و زبان شعری، دقّی بودن آن است. زبان علوم، زبان دقّی، صریح و روشن است و حصول دقت در زبان علم، بر شناخت مواضع ابهام در آن متوقف است. قضایای منحرفه، قضایای معدوله و محصله، مغالطه های لفظی، اهمال شروط قضایا، دلالت التزام، اشتراک لفظ و زبان شعری- تخیلی از جمله مواضع ابهام در زبان علم هستند. دلالت التزام، اشتراک لفظ و زبان شعری تخیلی در زبان علم مهجور و متروک اند. ابن سینا در اشارات دو دلیل بر مهجوریت دلالت التزام طرح می‌کند. خواجه طوسی در اساس الاقتباس دلیلی مانند دلیل اول شیخ ارائه می‌دهد. فخر رازی هر دو دلیل را مورد انتقاد قرار می‌دهد و دلیل دیگری را بر اثبات نظریه خود اقامه می‌کند. خواجه طوسی بعد از نقد دلیل فخر رازی، بر اعتبار دلالت التزامی در مواضعی، غیر از حد تام از جمله؛ حد ناقص، رسم ناقص و رسم تام، اقامه دلیل می‌کند. بدین ترتیب فخر رازی سخنگوی نظریه عام مهجوریت یعنی؛ مهجوریت دلالت التزام در علوم و خواجه طوسی قائل به نظریه خاص مهجوریت یعنی؛ مهجوریت دلالت التزام در حد تام است. فرامرزقراملکی ضمن قبول دیدگاه فخر دلیل عمده مهجوریت دلالت التزام را دقّی بودن زبان علم می‌داند. لفظی که معانی متعدد داشته باشد؛ اعم از اینکه مشترک به معنای خاص باشد یا منقول، حقیقت یا مجاز، مهمترین عامل رهزنی و لغزش اندیشه است. ابن سینا و خواجه طوسی و برخی دیگر از منطق دانان به پیروی از آنان، استعمال اشتراک لفظ را به جهت عدم کشف و بیان، فقدان ظهور در دلالت، خطای در صدق و کذب و اشتباه در فهم معنای مقصود مهجور و متروک دانسته اند. با وجود این منطق دانان در مقام عمل در کتب منطقی و فلسفی دچار اشتراک لفظ شده اند. وجود تمثیل، تشبیه، استعاره، محاکات محال، قضایای کاذب و الفاظی که دلالت شان ناقص است یا فاقد دلالت اند، در زبان شعری و تخیلی بیانگر جدایی زبان شعر از زبان علمی است. البته ابن سینا در بیان برخی معارف از زبان شعری تخیلی بهره برده است و رساله های رمزی وی شاهدی بر این سخن است. وی همانند فارابی محاکات را قائم مقام تعلیم می‌داند که سبب ایقاع بهتر امور در نفس می‌گردد. فارابی یکی از روش های فهم امور برای آموزش جمهور را تخییل صورت مثال ها و محاکات آن چیز در ذهن و خیال می‌داند. وی بر نقش معرفت شناختی موسیقی و شعر تصریح نموده است. این دیدگاه، تعارضی با مهجوریت زبان شعری تخیلی در علوم ندارد. چرا که آن مهجوریت، در مقام حصول علم و کشف است و این نقش اخیر، در مقام تعلیم و انتقال و ترویج علوم است.
- Abstract
- Abstract Explaining the lingual specificities of science for the purpose of regulating it, is of a high significance, because the close relation between the word and meaning results in the transmission of the ordinances of the word including its errors and amphibologies to the meaning.The main difference between the language of science and other languages (e.g.the language of custom, the symbolic language, and the language of poetry) is that it is accurate.The language of sciences is an accurate, explicit and clear language.Therefore attaining the accuracy in science language stops at recognizing the domains of ambiguity through it.The deviated propositions, the altered and true propositions, the verbal paralogisms and negligence of the propositions’ terms, the consecutive signification, communion of the word and the imaginary poetry language are from among the domains of ambiguity in the science language. The consecutive signification, the communion of the language and the imaginary poetry language are obsolete in the science language.“Isharat” Ibn Sina raises two reasons for the obsoleteness of the consecutive signification.In “Asas al- Eqtebas” Khawaja T?s? presents a reason like the first reason of the Sheikh.Fakhr Razi criticizes both of the reasons, and raises another reason to demonstrate his theory.After criticizing the reason of Fakhr Razi, Khawaja T?s? for the validation of the consecutive signification, alleges reasons in other domains (except the lime perfectus, including the imperfect term, complete definition, and incomplete definition).In this way, Fakhr Razi is the spokesman of the common theory of obsoleteness which is the obsoleteness of the consecutive signification in sciences, and Khawaja T?s? believes in the specific theory of the obsoleteness of the consecutive signification in the lime perfectus.Faramarz Gharamaleki considers the main reason of the obsoleteness of the consecutive signification as being accurate of the language of science A word with multiple meanings, whether it is common (the communion of the word with specific meaning), or transferred, real or figurative, is the most important factor in banditry and slipping of the thought.Ibn Sina and Khawaja T?s? and some other logicians in following them, have considered using the communion of the word as obsolete due to lack of discovering and statement and shortage of the emergence in implication, fault in truth and false, and mistake in comprehending the goal meaning.In spite of this, the logicians at the place of action have developed the communion of the word in the logical and philosophical books. The existence of allegory, simile, metaphor, impossible simulations, false propositions the implication of which is incomplete or, are in lack of implication, in the poetry and imaginary language indicates the separation of the poetry language from the scientific language.Of course Ibn Sina in stating some doctrines has enjoyed from the imaginary poetry language.His encoded dissertations are witnesses for this saying.Like Farabi, he knows the simulations as deputy of schooling which results in a better rhythm of the affairs in the self.Farabi considers the imagination of the form of the images and simulations of that thing in the mind and vision as one of the methods to understand the affairs in order to educate the public.He has put emphasis on the epistemological role of music and poetry.This point of view has no conflict with the obsoleteness of the poetry and imagination language in sciences, because that obsoleteness is in the place of attaining the science and discovering, and this role is in the place of schooling, transferring and promoting the sciences.
