عنوان پایان‌نامه
فرآیند تبدیل آتشکده ها به مسجد
- رشته تحصیلی
- تاریخ و تمدن ملل اسلامی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 2045ف;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 54217
- تاریخ دفاع
- ۰۴ مهر ۱۳۹۱
- دانشجو
- آرزو علومی بایگی
- استاد راهنما
- سیداحمدرضا خضری
- چکیده
- معماری یکی از شاخه‌های مهم فنون و هنر تمدّن بشری است که از هزاره‌های متمادی تا به امروز مورد توجه بسیار جوامع انسانی قرار گرفته است . در میان شاخه‌های مختلف معماری ساخت بناهای مذهبی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است . با ورود اسلام و تغییرات حکومت و آئین در ایران ، کاربرد بناها و نحوه استفاده از آنها تغییر کرد ، مسلمانان ، که بر پایه شرع و عقل از آنچه می توانست مفید باشد بهره می گرفتند، از ساختمان آتشکده ها نیز برای ایجاد مساجد و محل اجتماع مسلمین بهره برداری می کردند.،منتها از نظر کیفی و ماهوی فضای آتشکده ها را بر اساس اعتقادات توحیدی خود منقلب و دگرگون ساختند . در واقع با کم ترین تغییرات فیزیکی بزرگترین تغییرات کیفی را در جهت هماهنگی با اعتقادات توحیدی خود به شرح ذیل به وجود آوردند. آتش و آتشدان را از مرکز و کانون فضای داخلی برداشتند و ضلع قبله را با دیوار و نماد قبله پوشاندند و برای باطنی‌تر شدن فضای چهارطاق و عدم توجه به خارج ، درگاهها و ایوانها و راهروها و حیاطهای داخلی و درها و دیوارهای خارجی را افزودند. محور اصلی نیز در جهت قبله قرار گرفت .از آنجا که فضای داخلی هم چون گذشته فقط سن تئاتر برای اجرای نمایش توسط آتش بانان نبود و اسلام استقبال و هجوم توده مردم را به مراکز عبادی می طلبید ، چهارطاقی ها از هر سمت که امکان پذیر بود به سرعت توسعه یافتند و به شبستان های بزرگ و تالارهای عظیم تبدیل شدند. ابعاد بزرگ مساجد جامع تغییراتی را در چهارطاقی به دنبال داشت و جرزهای جسیم جانبی به جای قوسها به کار گرفته شد. این تحولات و دگرگونی ها در کل زائیده عوامل و تأثیرات مختلفی بود. روند این تحولات و عوامل مؤثر بر آن موضوعی است که در این پژوهش بدان پرداخته می شود. نگارنده در پایان نامه حاضر کوشیده است به پرسشهای ذیل پاسخ گوید که :چه آتشکده هایی به مسجد تبدیل شدند و تا چه میزان آتشکده ها و چهارطاقی های عصر ساسانی از نظر نقشه ،شیوه های معماری، مصالح و تزئینات بر معماری مساجد اسلامی تأثیر گذاشته اند.
- Abstract
- Architecture is one of the major branches of human arts which has been the subject of major interest in human societies since ancient time. Among different branches of architectural, the construction of religious building has a distinctive place. With the emergence of Islam and the subsequent changes in Iranian government and religion, the function of buildings and their applications underwent significant changes. Muslims, who took advantage of anything which was useable within the realm of religion rules and wisdom, used fire temples as the mosques and gathering centers of Muslims. However, they introduced some changes in the environment and nature of fire temples in accordance with their monotheistic beliefs which revolutionized the function of these buildings. In fact, they made enormous qualitative changes based on their monotheistic beliefs only by introducing minimum physical changes. They removed fire and fire burner from the center of interior space and decorated the side of Qiblah (the direction of Mecca) with wall and symbols of Qiblah, adding ports, porches, hallways, interior yards and exterior walls to stress the inner mystical atmosphere of cahartaq (literally, four arches) and disregard the outer environment. They put the main axis in side of Qiblah. Since the inner space was no longer just a scene for the splay of fireguards and Islam demanded substantial reception of people in religious centers, cahartaq developed dramatically in every possible direction, turning into spacious prayer halls and vast chambers. The gigantic sizes of Grand Mosques brought about some changes in cahartaq and bulky lateral piers were used instead of arches. These developments and changes were rooted in various factors. The course of such developments and the factors influencing them is the subject of this study. This study seeks to answer the question, “What fire temples became mosques and to what extent the fire temples and cahartaq in Sassanid era affect the map, architectural styles, materials and decorations of Islamic mosques?”
