عنوان پایان‌نامه
مطالعه مراحل نموی ( فنولوژیک) و برخی ویژگیهای مرفولوژیک در ارقام و ژنوتیپهای زراعی گندم ایران و ارتباط آن با عملکرد و مقاومت به تنش خشکی
- رشته تحصیلی
- مهندسی کشاورزی-زراعت
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی شماره ثبت: 5033;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 54621
- تاریخ دفاع
- ۲۷ شهریور ۱۳۹۱
- دانشجو
- نسرین زیلوئی
- استاد راهنما
- علی احمدی
- چکیده
- تناسب زمان هر یک از مراحل فنولوژیک با شرایط محیط رشد گیاه یکی از عوامل مهم برای تطابق، سازگاری و افزایش عملکرد یک رقم در یک محیط خاص می باشد (ریچاردز، 1991). هدف از تحقیق حاضر شناخت فنولوژی (مراحل رشد و نمو) طیف گسترده ای از ارقام و ژنوتیپ های زراعی گندم های ایران و ارتباط آن با سازگاری گیاه، ظرفیت بالقوه تولید در شرایط فاریاب و پایداری عملکرد در شرایط تنش خشکی بود. بدین منظور، 36 ژنوتیپ گندم در قالب طرح لاتیس ساده با سه تکرار و در دو شرایط فاریاب و تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) در طی سال زراعی 90-1389 مورد بررسی قرار گرفت. تنش خشکی همزمان با آغاز گرده افشانی در رقم آزادی (رقم متداول مورد کشت در منطقه آزمایش) شروع شد و تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیک ادامه یافت. تعداد روز از کاشت تا مرحله سبز شدن، ساقه روی، غلاف رفتن (بوتینگ)، خوشه روی، گرده افشانی و رسیدگی فیزیولوژیک و صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و میزان تولید زیست توده در پایان فصل سرد، به تفکیک ارقام و در هر دو شرایط فاریاب و تنش خشکی ثبت گردید. در این آزمایش، مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون LSD در سطح 5 درصد انجام شد. از رگرسیون خطی برای بررسی روند تغییرات صفات مختلف ارقام گندم در سال های گذشته استفاده شد و رابطه بین صفات مختلف توسط همبستگی مشخص گردید. نتایج این آزمایش نشان داد تاخیر گلدهی در ارقام گندم در هر دو شرایط فاریاب و تنش خشکی به طور معناداری سبب افت عملکرد دانه می شود. بررسی رابطه رگرسیونی نیز نشان داد در سال های گذشته طول دوره کاشت تا بوتینگ، کاشت تا خوشه روی و کاشت تا گرده افشانی به طور معناداری کاهش یافته است. بدین ترتیب ارقام جدید گندم مراحل رویشی خود را زودتر پشت سر گذاشته و وارد فاز زایشی می شوند. همچنین در ارقام با زمان گلدهی مشابه، افزایش طول دوره ساقه روی تا گرده افشانی، در اثر کاهش طول مدت مراحل قبلی، سبب افزایش تعداد دانه در سنبله می شود. علاوه بر این، ارقام با گلدهی زود هنگام توانایی بیشتری برای تحمل تنش خشکی اخر فصل نشان دادند و کمترین درصد کاهش عملکرد را در شرایط تنش خشکی داشتند. علاوه بر طول دوره ساقه روی تا گرده افشانی، طول دوره سقط گلچه (بوتینگ تا گرده افشانی) نیز در تعیین تعداد دانه تاثیر مستقیم داشت. در آزمایش حاضر، ارقام گندم با مقادیر بیشتر تولید بیوماس در پایان فصل سرد، سریعتر وارد فاز زایشی شدند و تعداد پنجه بارور بیشتری تولید کردند. در شرایط تنش برخلاف شرایط فاریاب، رابطه منفی و بسیار معناداری بین عملکرد دانه با طول دوره گرده افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک (دوره پر شدن دانه) مشاهده شد. بنابراین اگر چه معمولا افزایش نسبی طول دوره پر شدن دانه در شرایط مطلوب رطوبتی، باعث انتقال بیشتر مواد فتوسنتزی به دانه ها و در نتیجه افزایش وزن هزار دانه و عملکرد دانه می شود، لیکن به نظر می رسد در شرایط تنش رطوبتی سرعت انتقال از اهمیت بیشتری برخوردار باشد و در این شرایط زودرسی نسبی، صفت مطلوبی تلقی شود.
- Abstract
- The time of duration of developmental stages could have an effect on crop yield and adaptation to stress condition. The aim of this study was to evaluate the phonological behavior at a wide range of wheat cultivar and their relation with grain yield and yield stability under water stress condition 36 genotype of wheat were evaluated using a simple lattice designs with three replications in both irrigated and drought conditions at Tehran university research farm during 2010-2011 growing seasons. Drought stress was imposed by water withholding, when Azadi (a local variety) showed anthesis. Number of days from planting to emergence, stem elongation, booting, heading, anthesis, physiological maturity were recorded. Dry mater production at the end of cool season was determinated. At maturity, grain yield, biological yield, harvest index, 1000 kernel weight, number of kernels per spike were measured. A changes in agronomic traits were observed in cultivars relative during the past few years using linear regression analysis. Results showed that late flowering caused decrease in grain yield under both stress and non stress conditions. Breading of wheat during the recent years have caused decrease in number of days from planting to booting, heating and anthesis, resulting in decrease of vegetative growth stage. Cultivars with similar date of anthesis, showed different duration of stem elongation due to shortening of previous growth stages. Thus, resulting increased grain number in addition to stem elongation. Period, duration of booting to anthesis (floret death stage) had positive effect on grain number. Cultivars with higher dry mater production at the end of cool season, entered earlier to reproductive stage. Unlike normal condition, under stress condition, anegative relation was observed between grain yield and duration of anthesis to physiological maturity under drought condition. Although, under irrigated condition increase in duration of grain filling caused increase assimilate movement to grain, but under drought condition grain filling rate is more important and earliness is desirable. Key Words: Wheat, Phenology, Drought Stress, Stem Elongation, Flowering, Grain Filling Duration
