عنوان پایان‌نامه
نقد نظریه نسبیت فهم متون دینی از نگاه قرآن و حدیث
- رشته تحصیلی
- الهیات و معارف اسلامی-علوم قرآن و حدیث
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 2051ف;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 54607
- تاریخ دفاع
- ۲۸ شهریور ۱۳۹۱
- دانشجو
- محمد جوادی مادیه
- استاد راهنما
- مجید معارف
- چکیده
- فهم متون دینی، از مهمترین دغدغه‌های عالمان دینی بوده است و آنها همواره در پی کشف مراد و مقصود صاحب سخن (خداوند) بوده‌اند و معتقد بوده که فهم یقینی و ثابت از متون دینی ممکن و بلکه فی‌الجمله تحقق یافته است. با این حال در مقابل این دیدگاه، نظریه «نسبیت فهم متون دینی» مطرح است. این نظریه بر مبناهایی استوار است که عبارتند از: نامتناهی دانستن واقعیت و حقیقت، حس‌گرایی، عدم تعین معنای متن و پیش‌دانسته انگاری فهم. در این تحقیق، مدعا این است که دسترسی به معرفت و شناختی صحیح و معتبر در تمامی آموزه‌های دینی امکان‌پذیر است که در برخی آموزه‌ها، شناخت قطعی معتبر و در پاره‌ای هم ظنّ معتبر، قابل حصول است. برخی از معارف دین، با قطع و یقین، قابل شناخت هستند. این دسته از معارف، نظیر معارف عقلی و برخی گزاره‌های وحیانی مربوط به حوزه اصول دین و اخلاق، با تحلیل عقلانی و بهره‌گیری از روش صحیح می‌توان به شناخت و فهم یقینی نائل شد. مهمترین ادله و مبانی امکان فهم یقینی از متون دینی عبارتند از: حکمت الهی، عصمت پیامبر (ص) و ائمه (ع)، تکلیف انسان و وحیانیت قرآن. در این نوشتار، با بررسی دلالت دسته‌ای از آیات و روایات، نظریه نسبیت فهم متون دینی را مورد نقد قرار داده‌ایم؛ از جمله برخی آیات، گویای این است که مردم می‌توانند از قرآن، درکی درست و فهمی معتبر و حجت داشته باشند. دسته‌ای از آیات، ما را به تدبر، تأمل و تفکر در خود فرا می‌خواند. قرآن کریم، شروط و موانعی برای بهره‌مندی از خود مطرح کرده است. قرآن کریم، پیامبر اکرم (ص) را مبیِّن و مفسر قرآن کریم معرفی کرده و ما را به تبعیت از وی و خود فرا می‌خواند. از نظر روایات نیز متن قرآن، ناطق و گویا است، دسته‌ای از روایات اشاره به واقع‌نمایی گزاره‌های دینی دارد؛ به علاوه، روایات معیار بودن قرآن، روایات مربوط به تدبر در قرآن و روایات نهی از تفسیر به رأی نشان‌دهنده ناسازگاری و نقد نسبیت فهم متون دینی است.
