عنوان پایان‌نامه
تفسیر قربانی واره از شهادت امام حسین (ع) و امکان مقاومت تشیع در برابر عرفی شدن
- رشته تحصیلی
- جامعه شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده علوم اجتماعی شماره ثبت: 4934رس;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 79029;کتابخانه دانشکده علوم اجتماعی شماره ثبت: 4934رس;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 79029
- تاریخ دفاع
- ۱۰ مهر ۱۳۹۵
- دانشجو
- علی قاسمی برقی
- استاد راهنما
- سارا مزینانی شریعتی
- چکیده
- چکیده واقعه‌ی کربلا و شهادت امام حسین(ع) برای منظومه ی دینی تشیع به‌مثابه رخدادی بنیان گذار است که شکل‌گیری مجموعه ی گسترده ای از مناسک حول آن، آن را در کانون تشیع زیسته عامه ی شیعیان قرار داده است. نظام امامت در تشیع که همچون نوعی ساحت میانجیگری میان انسان و الله عمل می کند، با تعدیل استعلای مطلق خداوند فی نفسه واجد ظرفیت هایی برای مقاومت در برابر عرفی‌شدن آگاهی الهیاتی و حیات دینی شیعه بوده است. در این میان تفسیر فدیه ای از واقعه‌ی کربلا این ظرفیت های تشیع برای مقاومت در برابر عرفی شدن را به تأثیر گذارترین صورت فعّال می کند. فهم فدیه ای واقعه‌ی کربلا با عرضه ی قرائتی قربانی واره از شهادت امام حسین(ع) و تلقی نمودن امام(ع) به‌منزله‌ی کارگزار نجات و قربانی ای مقدس که میان خشم خداوند و انسان حائل می گردد، بذر های گرایشی ضدّ عرفی را در وجدان شیعی تعبیه نموده است. تفسیر قربانی واره ی شهادت امام حسین(ع) در وهله ی نخست قطبی شدگی حادّ فضای میان انسان و الله را با قرار دادن شخصیت قربانی میان آن دو تخفیف داده و استعلای مطلق خداوند را تعدیل می نماید. از سوی دیگر با انتقال موضع حدوث رخداد کربلا از عرصه ی تاریخ دنیوی به افقی ازلی نوعی اسطوره ی آغازین برای تشیع وضع می کند و بدان وسیله شالوده ی یک تاریخ قدسی برگشت پذیر، غیر خطّی و انفسی را بنیان می نهد که می تواند بدیلی برای تاریخ خطّی و بازگشت-ناپذیر دنیوی باشد. درنهایت تفسیر فدیه ای با فراهم آوردن تبیین الهیاتی موجّهی برای آموزه ی شفاعت که ریشه در تاریخ تشیع دارد، نوعی نجات شناسی بدیل را طرح می افکند که در آن «فلاح» دیگر تماماً مشروط به رعایت فرایض شرعی نیست بلکه رخدادی کیهانی است که سازوکار بنیادین آن قربانی شدن اسمی از اسماء خداوند در مقام «تجلّی» برای بخشش گناهان شیعیان راستین است. بدین ترتیب شریعت به‌عنوان مهم ترین عامل نظام مندی، قاعده مند شدن و عقلانی شدن مناسبات انسان مسلمان و خداوند به‌واسطه‌ی باور به آموزه ی نجات فدیه ای تعدیل می گردد و انحصار خود را از دست می دهد؛ همبسته های مناسکی این آموزه ی فدیه ای که همگی ذیل عنوان «مشارکت مناسکی در رنج امام حسین(ع)» قابل صورت‌بندی هستند، به‌منزله‌ی بستری اجتماعی انتقال کارکرد-های ضدّعرفی آموزه ی فدیه به حیات دینی عامه‌ی شیعیان را تضمین می کنند.
- Abstract
- Abstract The incident of Karbala and the martyrdom of Imam Hussein is tantamount to a founding event for Shi’i tradition that formation of an extensive collection of rituals on the basis of it, puts it at the centre of the lived Shi’ism. By modifying the absolute transcendence of God, the system of Imamat in Shi’ism which act as a mediating sphere between man and God, has in itself some capacities to resist against the secularization of religious consciousness and life. Interpreting the martyrdom of Imam Hussein as an atonement actualizes these capacities in the most effective way. Such interpretation has implanted the seeds of an anti-secularizing inclination in the shi’i conscience by presenting a sacrificial understanding of the martyrdom of Imam Hussein, perceiving Imam Hussein as the agent of redemption and a sacred victim who acted as a buffer between Shia and the wrath of God. This sacrificial interpretation at first place mitigates the acute polarization between God and man by placing the victim between them and modifying the absolute transcendence of God. On the other hand by shifting the locus of the incident of Karbala from profane history to a primordial horizon, it posits a primal myth for Shi’ism and thereby pours the foundation of a sacred history which is reversible, non-linear and subjective that can resist against secular history. Finally, such interpretation by providing a plausible theological explanation for the doctrine of intercession which rooted in the history of shi’ism, projects an alternative soteriology in which the salvation is no more conditional exclusively on observance of the religious law; instead salvation changes into a cosmological event which its main mechanism is the sacrificing a theophany of God for the remission of shi’a sins. In this way religious law as one of the most significant factors which lead to regulation and rationalization of the God-man interrelations, loses its exclusivity and importance. The ritualistic cor
