عنوان پایان‌نامه
ارزیابی سیستمی بار آلودگی و پتانسیل آسیب پذیری رودخانه ها با رویکرد جامع زیست- مهندسی و شاخص های اکوژئومورفولوژیکی و فیزیکو شیمیایی جهت تعیین شرایط زنده مانی و حریم کیفی آنها, مطالعه موردی: رودخانه دره رود، حوزه آبریز ارس
- رشته تحصیلی
- مهندسی عمران-محیط زیست
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه پردیس ارس شماره ثبت: 366;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 68627
- تاریخ دفاع
- ۰۵ تیر ۱۳۹۳
- دانشجو
- عظیم عشایری
- استاد راهنما
- اکبر باغوند
- چکیده
- رودخانه‌ها به عنوان آب‌های سطحی جاری، از مهم‌ترین منابع آبی هستند که نقش مهمی را در تامین آب مورد نیاز فعالیت‌های مختلف مانند کشاورزی، صنعت، شرب و حفظ زنده‌مانی اکوسیستم‌ها و سلامت بشر بر عهده دارند. با توجه به اهمیت موضوع، آگاهی از شرایط زیست‌محیطی این پیکره‌های آبی ارزشمند همراه با جامع‌نگری در مدیریت کمی و کیفی آنها، یکی از نیازمندی‌های بنیادین در برنامه‌ریزی و حفاظت منابع آب همسو با موازین توسعهی پایدار تلقی می‌شود. در این راستا، تحقیق حاضر، برای ارزیابی سیستمی بار آلودگی و پتانسیل آسیب‌پذیری رودخانهی دره‌رود با رویکرد جامع زیست- مهندسی و شاخص‌های مختلف وابسته، جهت تعیین شرایط زنده‌مانی و حریم کیفی آن هدفگذاری گردید. محدوده‌ی مورد مطالعه در شمال غربی ایران، حوضه‌ی آبریز ارس و منطقه‌ی مغان واقع می‌باشد. بدین ترتیب، ضمنِ تفکیک زیرحوضه‌های فرعی مشرف بر رودخانه، ده ایستگاه نمونه‌برداری بر روی آن انتخاب و نسبت به برداشت نمونه‌های آب و رسوب در طول دو دوره‌ی فصلی کم‌آبی و پرآبی و آنالیز پارامترهای فیزیکوشیمیایی پایه، مواد مغذی، فلزات سنگین، آلاینده‌های آلی، بیولوژیکی و باکتریولوژیکی مطابق با روش‌های استاندارد اقدام شد. سپس به بررسی و مطالعه‌ی ویژگی‌های مختلف اثرگذار بر وضعیت پیکره‌ی آبی ذکر شده بر اساس رویکرد چندمنظوره‌ی مبتنی بر هفت شاخص ارزیابی مشتمل بر مدل CCME-WQI، شاخص زیستیBMWP/ASPT، شاخص مورفولوژیکی ROSGEN، نرخ اکسیژن‌خواهی رسوب(SOD)، پتانسیل آسیب‌پذیری و ظرفیت خودپالایی، شاخص شرایط سلامت رودخانه و کارکرد اکولوژیکی زون ریپارین پرداخته شد. نتایج حاصل نشان داد که بطور کلی شرایط زیست‌محیطی رودخانهی مذکور در طول دوره‌های نمونه‌برداری تابستانه و پائیزه به ترتیب در دامنه‌ای از سطوح متوسط تا مرز متمایل به ضعیف (کلاس‌های II، III و نزدیک به IV) قرار دارد. .بنابراین، با توجه به ماهیت و میزان تغییرات پارامترهای اثرگذار می‌توان نتیجه گرفت که منابع آلاینده‌ی غیر‌نقطه‌ای حوضه‌ی آبریز دره‌رود نقش موثرتری را نسبت به منابع آلاینده‌ی نقطه‌ای، در فرایند کاهش کیفیت آب رودخانه بازی می‌کنند. همچنین، ضرورت دارد که در قالب اقدامات بهبود مدیریتی(BMPs)، تمهیداتی جهت حفظ و ارتقای کلاس کیفی آب رودخانه متناسب با کاربری‌های مختلف اندیشیده شود. در نهایت، خروجی حاصل از این تحقیق به عنوان یک ابزار تشخیصیِ پشتیبان و تصمیم‌ساز، می‌تواند سیاستگزاران، متولیان و ذینفعان منابع آب منطقه را در زمینه‌ی تبیین برنامه‌های تعدیل و توسعهی راهبردهای کارا در جهت حفاظت از اکوسیستم‌های آبی همراه با فراهم‌سازی پایدار-مدار توازن بلند مدت اکولوژیکی، یاری نماید.
- Abstract
- Systematic Evaluation of the River Pollution Load and Vulnerability Potential, Using Integrated Approach to Bio-engineering Aspects and Considering Physicochemical and Eco-geomorphologic Indices for Determination of its Health Condition and Qualitative Fringe (Case Study: Darreh-rood River, Aras Basin, Moghan Region) Abstract Rivers as running surface-waters are the most vital resources that play an important role in supplying the required waters for various uses such as agricultural, industrial, drinking purpose, maintaining human health and survival of ecosystems. To address this major issue, awareness about the environmental conditions of these valuable water-bodies along with considering holistic view to their qualitative and quantitative management, is one of the fundamental requirements in the planning and protection of water resources associated with sustainable development aspects. In this regard, the present study aimed to evaluate systematically the pollution load and vulnerability potential of Darreh-rood river using integrated approach to bio-engineering features and considering relevant various indices for determination of its health condition and qualitative fringe. The study area is located in north-west of Iran, Aras basin, Moghan region. So, sub-watersheds overlooking the river, were delineated and ten sampling points were selected to collect the river water and sediment samples from the study area, on a quarterly frequency sampling related to low and high flow basis (2 times during the study period). Samples were analyzed for 30 parameters including basic physicochemical, nutrients, biological, bacteriological, organic pollutants and heavy metals variables in compliance with procedures recommended by the standard methods. Afterwards, the different characteristics affecting the mentioned water-body, were investigated based on the multi-objective approach in relation to seven indices including the CCME-WQI, biotic index BMWP/ASPT, ROSGEN morphological index, rate of sediment oxygen demand (SOD), potential vulnerability and assimilative capacity, river health condition and ecological performance of the riparian zone. In general, the results showed that the environmental condition of aforesaid river is in categories: Fair and Marginal (classes: II, III and close to IV), during the summer and autumn sampling periods, respectively. Therefore, with all due respect to the nature and variation of related parameters, it can be concluded that the non-point pollution sources of Darreh-rood basin, play more effective role in reducing river water quality compared to point sources. Moreover, it is essential to initiate and provide some Best Management Practices (BMPs) for conserving and improving the river water quality and its health conditions in accordance with proper uses. Finally, the consequences of this study could be used as a baseline diagnostic tool to support policy-makers, regional water authorities and other stakeholders to develop and shed insight into efficient future mitigation plans and strategies for protecting aquatic ecosystems together with sustaining the long-term ecological balance. Keywords: Systematic evaluation, Pollution load, Vulnerability potential, Qualitative fringe, River health indices, SOD
