عنوان پایان‌نامه
ویرایش انتقادی ،ترجمه و شرح مقاله نهم کتاب تحریر المجسطی تالیف خواجه نصیر الدین طوسی
- رشته تحصیلی
- تاریخ علم - نجوم در جهان اسلام
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 2389ف;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 72768;کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 2389ف;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 72768
- تاریخ دفاع
- ۳۰ مهر ۱۳۹۳
- دانشجو
- محمدصادق انصاری
- چکیده
- تحریر المجسطی، بازنویسی مجسطی بطلمیوس توسط خواجه نصیرالدین طوسی است. هدف او، پیراستن متن مجسطی، و چنان‌‌که خود گفته، در عین خلاصه‌‌نویسی و پرهیز از پیچیدگی، آوردن آرای متأخران بوده است. این کتاب، آکنده از توضیحات خواجه است که بعضاً شامل تصحیح یا نقد مطالب مجسطی هم می‌شود. گرچه به نظر می‌‌رسد خواجه در نوشتن تحریر، خود را مقید به حفظ چارچوب‌‌های اصلی مجسطی و در نظر داشتن ماهیت «درسی» آن می‌‌دانسته است. با نوشته شدن این کتاب، تقریباً تمامی شرح‌‌ها و تلخیص‌‌های بعدی مجسطی از روی آن صورت گرفت؛ که این نشان‌‌دهند? نفوذ بالای آن بر آثار بعد از خود می‌‌باشد. با توجه به اهمیت شخصیت خواجه و مجموع? تحریرها و تألیفات او در دوران متأخر تمدن اسلامی، بررسی تک‌‌تک آثار او می‌‌تواند ماهیت علم را در این دوران دقیق‌‌تر آشکار نماید. مجسطی مشتمل بر 13 مقاله است. در مقال? اول مقدمات طبیعی و ریاضی لازم، در مقال? دوم جغرافیای ریاضی، در مقال? سوم مباحث خورشید، در مقاله‌‌های چهارم تا ششم مباحث ماه و نیز ماه‌‌گرفتگی و خورشیدگرفتگی و در مقاله‌‌های هفتم و هشتم مباحث مربوط به ستارگان ثابت، ارائه شده‌‌اند. مقال? نهم، شروع مباحث مربوط به سیاره‌‌هاست که تا پایان مقال? سیزدهم ادامه می‌‌یابد. این مقاله از جهت ارجاعات دانشمندان دور? اسلامی به آن، معرفی بنیان‌‌های نظری مربوط به مدل‌‌های سیارات، و نیز ارائ? مدل عطارد، مقاله‌‌ای مهم در کتاب مجسطی است. در تحریر، خواجه مجموعاً هشت توضیح به این مقاله افزوده که از جمل? آن‌‌ها، افزوده‌‌ای مفصل و چند صفحه‌‌ای است. در این پژوهش، متن تصحیح شد? مقال? نهم پس از بررسی بیش از 40 نسخه از این اثر، همراه با ترجم? فارسی آن ارائه شده است. هم‌‌چنین در شرح مقاله، ضمن در اختیار گذاشتن روایتی از آن‌‌چه بطلمیوس در این بخش از کتاب خود آورده، افزوده‌‌های خواجه به آن، در کانون توجه و توضیح قرار گرفته‌‌اند.
- Abstract
- Tahrir al-Majisti (=Revision of the Almagest) is one of the most important expositions of the Almagest, which has been made by Na??r al-D?n ??s?. The aim of providing this exposition, as ??s? himself has said, has been to present the ideas of later scientists, to summarize the Almagest, and at the same time to avoid the complications of it. Ta?r?r is full of explanations of ??s?, which often includes correction of, or critic on, the phrases of the Almagest. However it seems that in writing Ta?r?r, ??s? has bound himself to keep the main frameworks and to pay attention to the "textbook" role of the Almagest. After Ta?r?r, almost all the next expositions and compendiums of the Almagest were written on the basis of it, which shows the high influence of it on the next works. According to the importance of ??s?'s authority and the collection of his writings in the late period of Islamic civilization, scrutinizing each of his works can show the nature of science more exactly in this period. The Almagest includes thirteen books. The first book provides required mathematical and physical preliminaries, the second one contains mathematical geography, and the third is about the movements of the Sun. Movements of the Moon and Lunar and Solar eclipses come in books 4-6, and the books 7-8 present discussions about the fixed stars. In the book 9, Ptolemy starts topics about planets which continues to the book 13. The 9th book introduces theoretical underpinnings about planet models and also presentation of Mercury model. Thus, according to Muslim scientists' references to it, is an important book of the Almagest, being entitled to be studied separately. In this research, after reviewing more than 40 manuscripts, we provide a critical edition of the 9th book of Ta?r?r al-Majis??, and a Persian translation of it. Moreover, the research contains a study about all extent manuscripts of Ta?r?r and a commentary on the contents of the 9th book and the explanations which ??s? has ad
