عنوان پایان‌نامه
کمینه سازی آب مجازی برای مکان یابی بهینه کاشت گندم در شهرستان مراغه
- رشته تحصیلی
- برنامه‌ریزی مدیریت وآموزش محیط زیست
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده محیط زیست شماره ثبت: ENV 1199;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 65191
- تاریخ دفاع
- ۳۰ شهریور ۱۳۹۳
- دانشجو
- محمود فرج اله زاده سالاری
- استاد راهنما
- حمیدرضا جعفری, سعید کریمی
- چکیده
- هدف از این تحقیق، کمینه‌سازی آب مجازی جهت مکانیابی بهینه کاشت گندم، به منظور برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در زمینه مدیریت منابع آب شهرستان مراغه بوده است. بدین منظور سعی شد تا با بهره‌گیری از راهکار مبادله آب مجازی در کنار اعمال روش‌های بهینه مصرف آب در مصارف کشاورزی و ارائه الگوی فضایی مطلوب از مکانیابی مناطق مستعد کشت گندم بر اساس میزان آب مجازی، این هدف تحقق یابد. ابتدا با استفاده از روش‌های محاسبه تبخیر-تعرق (روش پنمن مانتیث) و با بکارگیری نرم‌افزار کراپ‌وات (CROPWAT)، مقدار آب مورد نیاز هر نوع محصول را به دست آمد. در نهایت با تقسیم تبخیر-تعرق گیاه یا همان نیاز آبی گیاه بر راندمان، مقدار نیاز واقعی یا آب مجازی برآورد گردید. سپس عوامل مؤثر در تصمیم‌گیری جهت مکانیابی مناطق مستعد کشت گندم تعیین می‌گردد. این عوامل بعنوان معیارهای تصمیم‌گیری در مراحل بعدی مورد استفاده قرار گرفتند. در مرحله بعد، با استفاده از فرآیند تحلیل سلسه مراتبی (AHP) و بکارگیری نرم‌افزار اکسپرت‌چویس، مناسب‌ترین نواحی جهت کشت گندم در محدود مورد مطالعه مشخص گردید. معیارها، وزن‌ها و چگونگی ارزش‌گذاری آن‌ها از برخی مستندات در دسترس و بکارگیری نظرات کارشناسان تعیین شدند که شامل عوامل اقلیمی (بارش، دما و نیاز آبی)، عوامل مکانی (توپوگرافی، شیب و کاربری اراضی) بودند. معیارها پس از ارزش‌گذاری، بصورت لایه‌های GIS در آمده و مورد برهم نهی وزن‌دهی شده قرار گرفتند. در پایان نقشه‌های نقاط تهیه شده مورد دسته‌بندی مجدد قرار گرفته و مجدداً ارزش‌گذاری شدند. بر اساس نتایج بدست آمده، نیاز آبی گیاه گندم در منطقه مورد نظر در ایستگاه مراغه، برابر 44/244 میلی متر در طول دوره مورد نظر بدست آمد و همچنین میزان تبخیر و تعرق گیاه گندم در منطقه، به مقدار 43/328 میلی متر در طول دوره مورد نظر بدست آمد. بنابراین میزان متوسط آب مجازی کشت گندم در شهرستان مراغه به مقدار 67/4 متر مکعب بر تن برآورد شد. نقشه نهایی نشان می¬دهد که طبقه بسیار مناسب، 95/121 کیلومتر مربع معادل 58/5 درصد شهرستان مراغه را شامل می¬شود و بهترین منطقه برای کشت گندم می¬باشد. همچنین سه طبقه دیگر یعنی طبقه مناسب، متوسط و ضعیف به ترتیب 91/51، 39/28 و 1/14 درصد را در منطقه شامل می¬شوند. کشت گندم در منطقه مورد مطالعه دارای پتانسیل مناسبی در قسمت اعظم منطقه می¬باشد (بیش از 51 درصد)؛ به طوری که در مکان¬های کشت گندم نیز این گیاه شرایط کشت را داراست. نتایج به دست آمده بیانگر این واقعیت است، که بین پارامترهای مورد مطالعه، نقش بارش سالانه و توپوگرافی منطقه از همه مهم تر هستند و عواملی نظیر شیب، دما، نیاز آبی و کاربری اراضی در وحله¬ها¬ی بعدی اهمیت قرار دارند.
- Abstract
- The aim of this study was to locate the optimum planting minimize virtual water, to planning and decision making in water resources management in Maragheh. Therefore, we tried to take advantage of the virtual water trade strategy with optimal methods of water use in agriculture and provide optimal spatial pattern of localization wheat crop based on the amount of virtual water. First using methods of calculating evapotranspiration (Penman Monteith) and Crapo software (CROPWAT), the amount of water needed for each type of product was obtained. . Finally, divide evapotranspiration or crop water requirement on efficiency, the amount of real or virtual water needed was estimated. Then, the factors influencing the decision to locate the wheat crop was determined. These factors were used as criteria to decide on the next steps. Then, using the analytic hierarchy process (AHP) and Aksprtchvys software application, suitable areas for wheat cultivation were determined. Measures, weights and how they evaluate the availability and use of evidence, including expert opinions were determined by climatic factors (rainfall, temperature and water requirements), spatial factors (topography, slope and land), respectively. After the evaluation criteria, as GIS layers were made and were weighted superposition. At the end of provided maps were classified and evaluated again. Based on the results obtained in the wheat crop water requirement in Maragheh was 44/244 mm and evapotranspiration of wheat in the region was 43/328 mm. Hence, the average virtual water content of wheat in Maragheh city was estimated 67/4 cubic meters. The final map shows the very good category, 95/121 square kilometers, equivalent to 58/5 percent Maragheh city include the result is the best area for planting wheat. The other three groups of the appropriate class, medium and low, were respectively, 91/51, 39/28 and 1/14 of the including area. Wheat production in the study area is an area with good potential in the vast majority (over 51%), so that the cultivation of this crop is wheat cultivation sites. The results indicated that, the studied parameters, the rainfall and topography of the region are the most important factors such as slope, temperature, water and land requirements are important in the next place. Key Words: Maraghe, virtual water, CROPWAT, AHP, GIS
