عنوان پایان‌نامه
بررسی ساز و کارهای توانمند سازی کشاورزان در حفاظت از تنوع زیستس کشاورزی (مطالعه موردی شهرستان ساری)
- رشته تحصیلی
- مهندسی کشاورزی - ترویج کشاورزی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی شماره ثبت: 3727;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 41974
- تاریخ دفاع
- ۲۵ شهریور ۱۳۸۸
- استاد راهنما
- هوشنگ ایروانی
- دانشجو
- آتری سمیعی
- چکیده
- این تحقیق با هدف بررسی سازوکارهای توانمندسازی کشاورزان در حفاظت تنوع زیستی کشاورزی صورت گرفته است. برای رسیدن به این هدف، توانمندی کشاورزان در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و انسانی به همراه وضعیت موجود تنوع زیستی کشاورزی مورد بررسی قرار گرفت و سپس سازوکارهای توانمندسازی کشاورزان در حفاظت تنوع زیستی کشاورزی از دیدگاه کشاورزان و کارشناسان بررسی شد و به این ترتیب زمینه لازم برای مقایسه سازوکارها با استفاده از نظر آنان فراهم گردید. تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری نخست را تعداد 47820 کشاورز در شهرستان ساری تشکیل دادند که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 120 نفر تعیین گردید. روش نمونه‌گیری استفاده شده، روش طبقه‌ای متناسب تصادفی بود. همچنین از جامعه آماری دوم، تعداد 63 نفر از میان 95 نفر کارشناس با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک انتخاب شد. به منظور جمع‌آوری داده‌ها، از ابزار پرسشنامه استفاده شد که اعتبار آن با استفاده از نظر اساتید راهنما و مشاور و کارشناسان مدیریت و مراکز ترویج و خدمات جهاد کشاورزی شهرستان ساری مورد تأیید قرار گرفت. مقدار آلفای کرونباخ در پنج قسمت میزان استفاده از منابع اطلاعاتی و کانال‌های ارتباطی، آگاهی، نگرش، انسجام اجتماعی، میزان تأثیر سازوکارهای توانمندسازی کشاورزان در حفاظت تنوع زیستی کشاورزی به ترتیب 86/0، 84/0، 71/0، 74/0، 71/0 به دست آمد. به منظور اندازه‌گیری حفاظت تنوع زیستی کشاورزی توسط کشاورزان از دو شاخص استفاده شد. براساس نتایج به دست آمده، کشاورزان مورد مطالعه تعداد 23 محصول و 41 رقم گیاهی را کشت نموده‌اند. که از میان آنها بیشترین تنوع در ارقام برنج، دیده شد. نتایج تحلیل همبستگی متغیرهای منتخب با دو شاخص در نظر گرفته شده یعنی تعداد محصول در واحد سطح و تعداد رقم گیاهی در واحد سطح، حاکی از آنست که بین متغیرهای درآمد سالیانه از فعالیت‌های کشاورزی، درآمد سالیانه از فعالیت‌های غیر کشاورزی، میزان کل زمین کشاورزی، میزان اراضی با مالکیت شخصی، میزان اراضی اجاره‌ای، میزان اراضی آبی، میزان اراضی دیم، تعداد نیروی کار دستمزد بگیر در مزرعه، استفاده از منابع اطلاعاتی و کانال‌های ارتباطی، انسجام اجتماعی با متغیر تعداد محصول در واحد سطح رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. همچنین، بین متغیرهای درآمد سالیانه از فعالیت های کشاورزی، ، سابقه عضویت در تعاونی، میزان کل زمین کشاورزی، میزان اراضی با مالکیت شخصی، میزان اراضی اجاره‌ای، میزان اراضی آبی، تعداد نیروی کار دستمزد بگیر در مزرعه، استفاده از منابع اطلاعاتی و کانال‌های ارتباطی، انسجام اجتماعی با متغیر تعداد رقم گیاهی در واحد سطح رابطه منفی و معنی‌داری وجود دارد. نتایج آزمون مقایسه‌ای نشان‌دهنده آنست که بین افراد شرکت‌کننده در دوره‌های ترویجی و افرادی که شرکت نکرده‌اند از نظر تعداد محصول و تعداد رقم گیاهی در واحد سطح تفاوت معنی‌داری وجود دارد. نتایج رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد که سه متغیر میزان درآمد کشاورزی، انسجام اجتماعی و میزان اراضی اجاره‌ای که در سه گام وارد معادله رگرسیونی شدند، توانایی تبیین 7/79 درصد از تغییرات متغیر تعداد محصول در واحد سطح را دارا هستند. در مورد بیست و پنج سازوکار طرح شده، کشاورزان در مقایسه با کارشناسان میزان تأثیر سه ساز و کار یعنی سازوکارهای گسترش صنایع تکمیلی، حضور کارشناسان فنی، تهیه برنامه‌های تلویزیونی را بیشتر می‌دانند و البته در مورد سایر سازوکارهای مطرح شده کارشناسان میزان تأثیر بیشتری را قائل هستند. از میان سازوکارهای طرح شده تنها بین میزان اجرا و میزان تأثیر سازوکار تهیه برنامه‌های مدون تلویزیونی در فصل غیر‌زراعی تفاوت معنی‌داری وجود نداشت.
- Abstract
- Abstract How best to optimize the conservation of agrobiodiversity on-farm has recently been identified as a key question. This study aimed to shed light on the mechanisms to empower farmers in agrobiodiversity conservation. Here, the effectiveness and implementation of twenty five mechanisms to reach the aforementioned goal in Sari County located in Northern Province of Mazandaran, are investigated and discussed. Further, three dimensions of empowerment, i.e. economic empowerment, social empowerment and human empowerment along with the status of agrobiodiversity were studied. The statistical population consisted of 47820 farmers from which a total number of 120 farmers were selected using proportional stratified random sampling method. Following an intentionally broad literature review, a questionnaire was developed. To ensure construct validity, the committee of the thesis and experts reviewed and helped revise the questionnaire. The reliability of the questionnaire was confirmed by using Cronbach’s alpha. To strengthen the work, to learn from others and share our knowledge, 63 specialists sampled by systematic random sampling method were asked to rate the effectiveness and implementation of the mechanisms that were presented to them. To measure the overall diversity of crops and varieties two indices were developed i.e. number of cultivated crops per hectare and number of cultivated varieties per hectare. Results revealed that farmers cultivate numerous species of crop plants. Rice, wheat, orange were the crops planted by the highest proportions of farmers. Of these, rice was represented by numerous varieties. In general, 23 crops and 41 varieties were cultivated by farmers. On the other hand, the results showed that annual income, land size, using level of information resources and communication channels and social cohesion were correlated significantly and positively with the number of cultivated crops per hectare. In turn, annual income, years of membership in rural cooperatives, land size, labor, using level of information resources and communication channels and social cohesion correlated significantly and negatively with the number of cultivated varieties per hectare. Additionally, a regression was run with a stepwise procedure. The results revealed that 79.7 percent of the variance was explained and three variables contributed significantly to the model: annual income, social cohesion and land size. Among the mechanisms, from the perspective of farmers, the development of small scale industries and presence of specialists on site were more effective. The same holds true with TV programs. Compared to farmers, specialists believed that establishment of demonstration farms, large-scale implementation of FFS, training courses, preparation of printed materials and development of cooperatives were more effective. Also, in their opinion, there was a gap between the implementation and effectiveness of all of the mechanisms with an exception, i.e. TV programs. Rather than worry about the mentioned gap, there is the option of taking advantage of available potentials such as training courses, FFSs, cooperatives to better empower farmers in conservation of agrobiodiversity on-farm. Key words: Empowerment, Agrobiodiversity, Mechanism, Crop, Variety
