عنوان پایان‌نامه
مسئله آزادی در فلسفه ادورنو
- رشته تحصیلی
- فلسفه
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 3042،;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 63888
- تاریخ دفاع
- ۳۱ تیر ۱۳۹۳
- دانشجو
- صفورا عرفان منش
- استاد راهنما
- محمود خاتمی
- چکیده
- موضوع این رساله، مسأله‌ی آزادی در فلسفه‌ی آدورنو است. آدورنو با نقد درون‌ماندگار و فرانقد فلسفه‌های ایدئالیستی -به ویژه فلسفه‌ی کانت و تعریف او از آزادی به منزله‌ی خودقانون‌گذاری عقلانی (خودفرمانی) بر پایه‌ی سرکوب انگیزش‌های طبیعی سوژه- این پرسش را مطرح می‌کند که آیا آزادی در معنای خودفرمانی غیرسرکوب‌گر ممکن است؟ در این رساله پاسخ آدورنو به این پرسش از دو وجه در نظر گرفته شده است: ?) تحلیلآزادیبه منزله‌یمسأله‌ایتاریخی- اجتماعیبا رد تعاریف شیءواره و مونادولوژیک از آزادی. آدورنو تحت تأثیر نظریات مارکس و لوکاچ، آزادی را هم در مفهوم و هم در تجربه، امری تاریخی- اجتماعی می‌داند که تحقق آن تنها در یک جامعه‌ی آزاد ممکن است؛ ?) بررسی شرایط امکان آزادی با رد تمایز ایدئالیستی میان عقل و انگیزش‌های جسمانی. آدورنو با استفاده از نظریات فروید پیرامون تکوین عقل و آگاهی، موضعی غیردوگانه‌انگار و غیرتقلیلی درباره‌ی مسأله‌ی ذهن/بدن اتخاذ می‌کند.او قائل است تمایز قاطعی میان آن‌چه جسمانی و آن‌چه عقلانی دانسته می‌شود وجود ندارد وبا مطرحکردن «عاملپی‌افزود» که نمایان‌گراتحادعقلوطبیعت است، استدلال می‌کند که آزادی با این اتحاد ممکن می‌شود. بنابراین، از نظر آدورنو سوژه زمانی آزاد است که نه تنها انگیزش‌ها و تمایلات طبیعی او توسط عقل سرکوب نشده باشند، بلکه شرایطی عینی وجود داشته باشد که در آن شرایط، عقل و انگیزش‌ها با یکدیگر هم‌راستا و متحد باشند. اما در جامعه‌ی ناآزاد‌ِ این‌جا و اکنون که سوژه فاقد توان خودفرمانی است، آزادی و در نتیجه اخلاق دچار وضعیتی بحرانی شده است. بر این اساس فلسفه‌ی اخلاق آدورنو، فلسفه‌ی اخلاق حداقلی است که به جای شناخت خیر، بر شناخت شرّ و اجتناب از آن استوار است. در این رساله نتیجه گرفته شده است کهبرمبنایتعریفآدورنوازآزادیبهمنزله‌یمقاومتدربرابرشرورجهانودربرابرا‌َشکالانضمامیناآزادی،فلسفه‌ی اخلاق او فلسفه‌ی اخلاقی انتقادی، و تلاشی است برای تبیین امکانیک زندگی کمتر نادرست، در وضعیت ناآزادی که هیچ زندگی درستی در آن ممکن نیست. واژگان کلیدی: آزادی، آدورنو، کانت، شیءوارگی، خودفرمانی، فروید، عامل پی‌افزود، مقاومت،اخلاق، امر تنجیزی
- Abstract
- This thesis is concerned with the problem of freedom in Adorno’s philosophy. Through immanent critique and metacritique of idealist philosophies, especially of Kant’s and his definition of freedom as rational self-legislation (autonomy) on the basis of repression of subject’s natural desires and impulses, Adorno investigates the possibility of freedom as a non-repressive autonomy. Adorno’s solution is considered here in two ways: a) analyzing freedomas a socio-historical problem by rejecting the reified and monadological definitions of freedom. Following Marx and Lukacs, Adorno defines freedom, both in concept and in experience, as a socio-historical problem that is possible only in a free society , and b) examining the conditions of possibility of freedom through undermining the idealistic distinction between the reason and the physical impulses. Using Freud’s theories about genesis of reason in our natural and embodied existence, Adorno defends a non-dualistic and non-reductionist account of the mind-body problem, and introduces “The Addendum” as a representation of the unification of reason and nature, and as a necessary factor for actualization of freedom. Accordingly, in this thesis I explain that the subject is free not only when her impulses and natural desires are not repressed by reason, but also when there is an objective situation in which reason and impulses unite with each other. But considering current unfree societies, freedom and therefore morality, is in crisis. In consequence, Adorno’s moral philosophy is a minimal one that does not rely on recognizing the good, but on recognizing the bad and avoiding it. I conclude that on the basis of Adorno’s definition of freedom as resistance to the concrete forms of unfreedom, his moral philosophy is a critical one and is an attempt to explain how to live less wrongly in anunfree situation in which any right life is impossible. Keywords: Freedom, Adorno, Kant, Reification, Autonomy, Freud, Addendum, Resistance, Morality, Categorical imperative
