عنوان پایان‌نامه
بررسی خاستگاه اندیشه خضر در ادبیات دینی
- رشته تحصیلی
- ادیان وعرفان
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 2238ف;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 63067
- تاریخ دفاع
- ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۳
- دانشجو
- حمیرا ارسنجانی
- استاد راهنما
- مجتبی زروانی
- چکیده
- خضر شخصیتی اسطوره‌ای، اسرارآمیز و پیامبرگونه است که در ارتباط با آیاتی از قرآن (کهف، 18/60-82) مطرح می شود. روایات، افسانه‌ها و حکایات گوناگونی در فرهنگ اسلامی، اعمّ از متون تاریخی، روایی و تفسیری، ادبی و عرفانی به ویژگیهای این شخصیت و همسفری او با موسی پیامبر اختصاص یافته و مسائلی چون نام و نسب خضر، پیامبر بودن یا نبودن او، علم لدنّی و معرفت باطنی که منشأ افعال عجیب و غریب اوست، عمر جاودانه‌اش، و ارتباط او با شخصیتهای دیگری چون الیاس، اسکندر، ذوالقرنین، ارمیا و دیگر شخصیتهای انجیلی مورد بحث قرار گرفته است. پژوهشگران با توجه به این مستندات، ردّ پای خضر و یا داستان او را در شخصیتهای دیگر موجود در کتاب مقدس و ادبیات ربّانی، و نیز در اساطیر، داستانها و افسانه های باستانی ملل مختلف جهان جستجو کرده و مباحث و آراء گوناگونی را ارائه نموده اند. به باور محققان غربی، برای این چهر? اسلامی نمی‌توان یک منشأ خاص در نظر گرفت، بلکه خاستگاه آن مجموعه‌ای از حکایات، افسانه‌ها و اسطوره‌هایی است که در سرزمینهای اسلامی قبل از ظهور اسلام جریان داشته است، و گفته می‌شود شخصیت خضر ترکیب و تلفیقی از عناصر مختلف و ناهمگون غیراسلامی است که در فرهنگ و ادبیات دینی مسلمانان به یک شکل منسجم و واحد ترسیم شده است. اغلب پژوهشگران ریشه‌های این شخصیت را شرقی و به ویژه سامی دانسته‌اند. ولی فرضیات دیگری نیز در تطبیق شخصیتهایی از اسطوره‌های غیرسامی مانند اساطیر یونان ، ایران باستان و ادبیات گنوسی با خضر اسلامی طرح شده که هر یک قابل تأمل و بررسی است. بعلاوه، بررسی نقش و جایگاه هر یک از عناصر و مؤلفه های داستان خضر در اساطیر کهن بشری مؤید نظریات و فرضیات فوق خواهد بود.
- Abstract
- Khidr (the green one), is an epithet for a mysterious, mythical, and quasi-prophet figure, which arises in connection with verses from Qur’an (Kahf, 18/ 60-82). Various traditions, legends and anecdotes of Islamic cultures, including historical, narrative, expository, literary, and mythical texts dedicated to his characteristics and his companionship with Moses prophet in their journey.In these sources, issues such as the original name and genealogy of Khidr, whether or not he is a prophet , his esoteric knowledge from which originate his strange actions, his immortality, and his relationship with some characters such as: Elijah, Alexander, Dhu-l-K?arnian, Jeremiah, etc. has been discussed . According to the western Scholars , it is certain that the figure of Khidr , as conceived in Islam , is not derived from one definite source , but is rather the composite of a large number of legends and myths of widely divergent origin and character , which where current in the lands of Islam prior to the Muhammadan occupation , implying thereby that the whole Khidr figure , this Islamic saint , is entirely made up of non-Islamic elements and owes to Islam only the amalgamation of all these heterogeneous elements into one whole. Therefore, the components of this Kur’anic story may be traced back to Semitic thougth; There are, however, many different theories concerning the Idea of Khidr, the Scholars mainly regard that the legend derived from the Orient.
