عنوان پایان‌نامه
بررسی سازگاری علم پیشین الهی و خودمختاری اخلاقی انسان از منظر خواجه نصرالدین طوسی و علامه طباطبایی
- رشته تحصیلی
- الهیات و معارف اسلامی - فلسفه و کلام اسلامی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 73084;کتابخانه پردیس قم شماره ثبت: 002157;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 73084;کتابخانه پردیس قم شماره ثبت: 002157
- تاریخ دفاع
- ۱۱ بهمن ۱۳۹۴
- دانشجو
- الهه رضائی
- استاد راهنما
- یحیی کبیر
- چکیده
- چکیده یکی از مهم‌ترین مباحث فلسفی و کلامی سرنوشت‌ساز در عقاید انسانی مسئله سازگاری یا ناسازگاری علم پیشین الهی و اختیار انسان است به‌گونه‌ای که می‌توان آن را سبب مختار یا مجبور بودن انسان دانست. در این پژوهش ابتدا برای تسلط بیشتر بر بحث دیدگاه سه تن از فلاسفه بزرگ اسلامی درباره علم خداوند بیان شده و سپس با تکیه بر آرا و نظرات خواجه نصیرالدین طوسی و علامه طباطبایی به تبیین کیفیت رابطه علم پیشین حق‌تعالی با اختیار انسان پرداخته شده است. نتیجه حاصل از این مباحث این است که خداوند به همه موجودات در مقام ذات علم فعلی دارد که نامتناهی، خطاناپذیر و بدون تغییر است و انسان نیز فطرتا موجودی مختار است به این معنا که در انجام کارهایش مجبور مطلق نیست و صاحب اختیار و اراده است. نکته مهم در فهم مطلب آن است که اگر خداوند متعال نسبت به اشیاء در مقام ذات و قبل از وجودشان علم داشته باشد، آیا با اختیار انسان در تعارض است؟ این مسئله نیز از شبهات مهم پیرامون سازگاری یا ناسازگاری علم پیشین الهی و اختیار انسان است. در اینجا عدم تعارض بین علم خداوند و اختیار انسان به تفصیل بررسی شده است و آیا راهی که هریک از دو فیلسوف بزرگ در بررسی این مسئله پیموده‌اند یکسان است؟ درادامه نیز به این مطلب پرداخته شده است که اگر اختیاری برای انسان باشد در این صورت موجب مغلوبیت اراده خداوند نمی‌گردد؟ عدم تنافی استناد فعل به واجب‌تعالی و انسان نیز از دیگر موضوعاتی است که به آن اشاره شده است. سعی بر آن است که پس از پاسخ‌گویی به این سؤالات، به کیفیت علم پیشین الهی از نگاه خواجه طوسی و علامه طباطبایی پرداخته شود و سپس موضوع اختیار انسان بررسی گردد و در پایان هم سازگاری علم پیشین الهی و اختیار انسان از منظر این دو فیلسوف تبیین گردد. واژگان کلیدی علم پیشین الهی، جبر و اختیار، اراده الهی، اراده انسان، خواجه نصیرالدین طوسی، علامه طباطبایی
- Abstract
- One of the most important philosophical and theological discussions which can be decisive in shaping human beliefs, is the compatibility or incompatibility of a priori knowledge of God with the human free-will. It determins weather human beings are free in their deeds or not. In this research, the views of three great Islamic philosophers regarding divine knowledge is presented with the intention of obtaining an overview of the problem. Then, the relation between a priori knowledge of God with the free will of humans are dealt with according to the views of Khajeh Nasir al-Din Tousi and Allameh Tabatabaie. The conclusion of these discussions is that God has Ilm Fi'li of all beings in the Maqame Dhat, which is infinite, infallible and unchangeable. Human is free by nature, meaning he is not absolutely obliged in all his works, and has free will. The key to understanding the point, is that, if God has knowledge of things in Maqame Dhat and before their existence, does this, interfere with free will of human or not. This is also one of the most prominent questions regarding the compatibility or incompatibility of the divine a priori knowledge with the free will of human. We have completely discussed the point that, there is no inconsistency between the divine knowledge and human free will, and if the approach of the two philosophers are the same in this problem. The discussion is followed by the question, if human is free, does this cause his will to overrule that of God? We referred to the fact that there is no conflict in relating the deeds to God and humans at the same time. We have tried to, after answering these questions, have a look at the quality of God's a priori knowledge from the viewpoint of Khajeh Tousi and Allameh Tabatabaie and then investigate the human free will problem and finally explain the compatibility of God's a priori knowledge with human free-will from the viewpoint of the two philosophers. Key words God's a priori knowledge, free will, divine will, human will, Khaje nasir al-din tousi, allameh tabatabaie
