عنوان پایان‌نامه
بررسی شاخص های رشد و عملکرد چند رقم کلزا در شرایط اعمال تنش شوری
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی شماره ثبت: 6970;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 76112;کتابخانه مرکزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی شماره ثبت: 6970;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 76112
- تاریخ دفاع
- ۲۰ بهمن ۱۳۹۴
- دانشجو
- مجتبی محمدی
- استاد راهنما
- حسین میرسیدحسینی
- چکیده
- شوری یکی از تنش های مهم محدود کننده تولیدات کشاورزی می باشد. شوری با تأثیر گذاشتن بر روی بیشتر فعالیت های فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی، رشد و نمو گیاه را تحت تأثیر قرار می دهد. به منظور بررسی تأثیر شوری ناشی از کلرید سدیم و کلرید کلسیم بر شاخص های رشدی سه رقم کلزا، پژوهش گلخانه ای به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1393 انجام شد. فاکتورها شامل: 1) نوع نمک (کلرید سدیم، کلرید کلسیم و شاهد)، 2) سطح شوری (شاهد،4، 8 و16 دسی زیمنس بر متر) و 3) نوع رقم (دلگان، ظفر و هایولا 401) بودند. در پایان دوره رشد رویشی کلزا (دو ماه) گیاهان برداشت و برخی صفات مورفولوژیک شامل؛ وزن خشک اندام هوایی، سطح برگ، وزن خشک ریشه و حجم ریشه و غلظت عناصر سدیم، پتاسیم، کلسیم، فسفر در اندام هوایی اندازه گیری و نسبت Na/K و Na/Ca تعیین شد، همچنین برخی از خصوصیات شیمیایی خاک اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که با افزایش سطح شوری از شاهد به 16 دسی زیمنس بر متر، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، حجم ریشه، سطح برگ، غلظت پتاسیم و فسفر اندام هوایی گیاه به ترتیب از 2/54 (گرم بر گلدان)، 0/62 (گرم بر گلدان) ، 4/83 (سانتی‌متر مکعب)، 238/7(سانتی‌متر مربع)، 4/24 (درصد)، 0/26 (درصد) در تیمار شاهد به ترتیب به 2/01 ، 0/48 ، 3/09 ، 208/9 ، 3/56 ، 0/2 در سطح شوری 16 دسی زیمنس بر متر به طور معنی داری (p<0.01) کاهش یافت. همچنین با افزایش شوری غلظت عناصر سدیم، کلسیم، نسبت Na/K و Na/Ca افزایش نشان داد. رقم دلگان در هر دو سطح شوری صفر و 4 دسی زیمنس بر متر بیشترین عملکرد را داشت، درصورتی‌که ارقام ظفر و هایولا 401 تنها در سطح شوری 4 دسی زیمنس بر متر بیشترین عملکرد را نشان دادند. اثر متقابل رقم در نوع نمک نشان داد که رقم دلگان نسبت به نمک کلرید سدیم بیشترین حساسیت را نشان داد به‌طوری‌که عملکرد آن از 2/75 گرم بر گلدان در تیمار شاهد به 2/37 و 2/3 گرم بر گلدان به ترتیب در نمک کلسیم کلرید و سدیم کلرید کاهش معنی دار یافت. در مقابل میانگین عملکرد وزن خشک دو رقم ظفر و هایولا 401 در تیمار شاهد و نمک های کلسیم کلرید و سدیم کلرید تفاوت معنی داری نداشت. رقم دلگان دارای بیشترین میزان وزن خشک ریشه و حجم ریشه به ترتیب (0/6گرم) و (4/2سانتی‌متر مکعب) در مقایسه با دو رقم دیگر بود ولی میزان سدیم کمتری (0/65درصد)، در مقایسه با دو رقم دیگر جذب کرده بود. به نظر می رسد بین ارقام مورد مطالعه رقم دلگان با اینکه کاهش وزن خشک بیشتری داشته است ولی همچنان دارای عملکرد و کارایی بالاتر بوده و در مقابل رقم ظفر با اینکه کمترین عملکرد را داشته است ولی در برابر تنش شوری متحمل ترین بود. همچنین بین دو نوع نمک مورد مطالعه، نمک کلرید سدیم به طور معنی دار، وزن خشک اندام هوایی وزن خشک ریشه، غلظت پتاسیم و کلسیم را کاهش داد و در مقابل نسبت Na/K و Na/Ca را افزایش داد. بنابراین اثرات منفی بیشتری از نمک کلرید کلسیم داشته است.
- Abstract
- Salinity is one of the major stresses limiting agricultural production. Salinity influence most of the physiological and morphological activities which effects plant growth. The effect of sodium chloride and calcium chloride salinity on growth indices of three canola cultivars, were studied in a greenhouse research, factorial experiment based on randomized complete block design with three replications in 1393. Factors includeed: 1) the type of salt (sodium chloride, calcium chloride), 2) salinity levels (control, 4, 8 and 16 dS/m) and 3) and the canola cultivars (Dalgan, Zafar and Hayola 401). At the end of the vegetative growth of canola (two months) plants were harvested and some morphological traits including; shoot dry weight, leaf area, root dry weight and root volume and concentration of sodium, potassium, calcium, phosphorous were measured and the ratio of Na/K and Na/Ca were determined, as well as some of the chemical properties of the soil. The results showed that with increasing salinity from control to 16 dS/m, shoot dry weight, root dry weight, root volume, leaf area, shoot K and P concentration, significantly decreased respectively, from 2.54 (g/pot) , 0/62 (g/pot), 4.83 (cm3), 238.7 (cm2), 4.24 (%), 0.26 (%) in the control treatment, to 2.01, 0.48, 3.09, 208.9, 3.56, and 0.2 for salinity level of 16 dS/m. The increase in salinity levels also increased the concentration of Na, Ca, and ratios of Na/K and Na/Ca. Dalgan cultivar in both salinity levels of 0 and 4 dS/m had the highest yield, if the cultivars Zafar and Hayola 401 only showed the highest yield in salinity level of 4 dS/m. interaction of cultivar and salt type showed that Dalgan cultivar showed the greatest sensitivity to NaCl so that its performance from 2.75 in control to 2.37 and 2.3 g/pot, respectively in, calcium chloride and sodium chloride was significantly reduced. In contrast the dry matter yield of both zafar and Hayola 401 cultivars and control treatment for calcium chloride and sodium chloride salts were not significantly different. The Dalgan cultivar had highest root dry weight and root volume, respectively (0.6 g) and (4.2 cm3) compared with the other two cultivars, but less sodium (0.65%), compared with two other cultivars. It seems that among studied cultivars, Dalgan which had higher dry weight also had higher performance compared to zafar cultivar with the lowest performance, but the zafar cultivar with least reduction under increasing salinity levels can be the most stress-resistant. Also between two types of salts, sodium chloride salt significantly reduced, shoot dry weight, root dry weight, the concentration of potassium and calcium and increased Na/K ratio and Na/Ca increased which indicates more negative effects compared to calcium chlorid. Key words: Salinity, canola, cultivar , sodium chloride, calcium chloride.
