عنوان پایان‌نامه
شناخت طبیعی - تاریخی جندق و طراحی منظر قلعه جندق در راستای حیات پایدار سرزمین
- رشته تحصیلی
- مهندسی طراحی محیط زیست
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده محیط زیست شماره ثبت: ENV 1607;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 80835;کتابخانه دانشکده محیط زیست شماره ثبت: ENV 1607;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 80835
- تاریخ دفاع
- ۰۹ تیر ۱۳۹۴
- دانشجو
- مریم حیدری
- استاد راهنما
- هایده لاله
- چکیده
- جندق در منطقه‌ای نسبتاً هموار در جنوب دشت کویر با کوه‌های منفرد قرار گرفته است. آثار اکولوژیک دشت کویر این منطقه را به‌صورت یک محیط به‌شدت بیابانی و کویری درآورده است. شهر‌هایی چون جندق که در حاشیه کویر قرار دارند، اهمیت زیادی در مسیر راه ارتباطی شمال به جنوب دشت کویر و حمل و نقل کالا دارند. در گذشته نام و آوازه جندق بسیار بیشتر از امروز بوده است. نام کهن جندق، وَنده است که به‌تدریج به جندق تبدیل شده است. کهن‌ترین سند تاریخی که نام جندق در آن نوشته شده وصیت‌نامه خواجه رشیدالدین فضل‌الله و قدیمی‌ترین اثر یافت شده در جندق سنگ قبری با تاریخ 760 ق است. جندق به علت موقعیت خاص جغرافیایی از نظر اداری و سیاسی در طول تاریخ دچار دگرگونی بسیار شده است و در دوره‌های تاریخی بخشی از خراسان، یزد، سمنان و اصفهان بوده است. منظر طبیعی-تاریخی قلعه جندق حاصل تعامل مردم بومی با شرایط زیستی منطقه گرم و خشک در حاشیه دشت کویر منطقه است. به همین دلیل مدیریت منابع آب از پارامترهای مهم حیات شهر است. در جندق نظام اجتماعی و سکونتی حول محور قنات، باغات و دشت است. به همین خاطر حفظ و ارتقا کیفیت اکولوژیک آنها از عوامل مهم حفظ حیات شهر محسوب می‌شود. کشاورزی و باغداری در منطقه‌ای با کمبود منابع آب، خاک‌های نارس و شورِ بیابانی حساس و آسیب‌پذیر است. در جندق 500000متر مربع زمین کشاورزی و 50 هکتار باغستان وجود دارد. اقتصاد کشاورزی جندق معیشتی است و نه تجاری. آنچه بیش از هر چیز جندق را از سایر نقاط زیستی جنوب دشت کویر متمایز می‌کند وجود حیات و تداوم زندگی مردم در قلعه جندق است. قلعه جندق یکی از معدود قلعه‌های مسکونی ایران است. قلعه با مساحتی در حدود یک و نیم هکتار از خشت و گل بر روی بستری سنگی بنا شده است. از بناهای شاخص بافت قلعه می‌توان به مسجد جامع و میدان حسینیه، حمام، خانه یغما، خانه کافی، خانهحشمت، خانه صفایی اشاره کرد. گذرها و ساباط‌ها و بافت قلعه، شکل ارگانیک یک قلعه شهر تاریخی در حاشیه کویر را به‌خوبی نشان می‌دهد و این نکته از منظر مطالعات تاریخ شهر بسیار حائز اهمیت است. رویکرد روشمند و هدفمند به منظر با توجه به ویژگی‌های خاص طبیعی و تاریخی هر منطقه می‌تواند در برنامه‌ریزی کلان و خرد خطوط اصلی طرح را نشان دهد. مردم بومی شهرهای کهن چگونگی زندگی با طبیعت را از پدران خود به ارث برده‌اند
- Abstract
- Located on a flat region with isolated mountains, south to Dasht-e-Kavir, Jandaq, affected by the ecology of Dasht-e-Kavir, has a severely desert-like environment. Cities like Jandaq, which are located at the edge of the desert, connecting the northern regions of Dasht-e-Kavir to its southern regions, play a crucial role in goods transportation. Called Vandeh in the past, but altered to Jandaq during the ages, Jandaq enjoyed a greater reputation then. The oldest historical document in which Jandaq’s name is mentioned appears to be Rahid al-Din Fadlullah’s testament and the oldest artifact found in Jandaq is a tombstone dated back to 760. Given its distinct location, Jandaq’s civic and political administration has seen many changes, and Jandaq has been part of Khorasan, Yazd, Semnan, and Esfehan. Jandaq’s fortress’ (castle) landscape is resulted from the interaction between its local inhabitants and the environmental condition of an arid and hot terrain at the edge of Dasht-e-Kavir. For this reason, water recourse management is one the most important factor in the city life; accordingly, the social and residential arrangement, in Jandaq, has been developed around aqueducts, gardens, and fields. Jandaq has 500000 mfarming land and 50 hectare garden, but their products are for consumption, not for trade. Farming and gardening in a region with scarce water resources, and poor and salty soil is a vulnerable endeavor; thus, ecological improving and preserving aqueducts, gardens, and fields are crucial for city life. What distinguishes Jandaq from other habitations in the southern regions of Dasht-e-Kavir is Jandaq’s fortress sustained occupation, which makes Jandaq one of few residential fortresses in Iran. Jandaq’s fortress, built on a rocky foundation with mud bricks, covers 1.5 hectare. Masjed-e-Jameh (the grand mosque), Hussienieh Square, the bathhouse, the house of Yaghmay-e-Jandaqi, Heshmat’s house, and Safayi’s house are among Jandaq’s fortress important buildings. The fortress’ organization, its passageways and walkways, demonstrates the organic structure of a historical fortress at the edge of the desert, which is important for the study of the history of cities. Local inhabitants of old cities inherited their ancestors’ form of life and have learned from them how to interact with nature. Learning and reinterpreting their ingenious methods can be crucial in preserving the land and help to determine the overall planning. A methodological approach to the landscape, taking into account peculiar natural and historical features of each region, can suggest the overall outline of macro and micro planning.
