عنوان پایان‌نامه
تصحیح و شرح باب پنجم و ششم کتاب قانون ناصری (در خصوص سیارات و دنباله دارها) و جایگاه آنها در نجوم قرن ۱۳
- رشته تحصیلی
- تاریخ علم -ریاضی در جهان اسلام
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 2419ف;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 75563;کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 2419ف;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 75563
- تاریخ دفاع
- ۱۵ مهر ۱۳۹۴
- دانشجو
- سیدامیر سادات موسوی
- چکیده
- آشنایی ایرانیان با نجوم جدید، داستان پر فراز و نشیبی است که تاکنون به اندازه‌ی کافی در میان صاحب‌نظران مورد بحث قرار نگرفته است و هنوز نکات مبهم فراوانی درباره‌ی آن وجود دارد. در این پایان‌نامه ابتدا یک مقدمه‌ی تاریخی ارائه شده است و نخستین شواهد این آشنایی را از روزگار صفویه تا قاجار مرور کرده‌ایم. سپس با پرداختن به شرح حال زندگی علمی میرزا عبدالغفار نجم الدوله، جایگاه ویژه‌ی او را به عنوان یکی از شخصیت‌های مؤثر در این زمینه بررسی کرده‌ایم. نجم الدوله یکی از نخستین دانش آموختگان دارالفنون بود که در سمت معلمی کل علوم ریاضی این مدرسه به تدریس و تدوین کتب متعدد در زمینه‌ی نجوم جدید پرداخت. ضمن اینکه اعتماد ناصرالدین شاه به او، باعث نشر بسیاری از اندیشه‌های فکری نجم الدوله در این زمینه شد نجم الدوله در سال 1284ق نگارش قانون ناصری را در دو جلد به پایان رساند. این کتاب مفصل‌ترین کتابی بود که در آن روزگار در زمینه‌ی نجوم جدید نوشته شده بود. در این پایان‌نامه ضمن بررسی کلی این کتاب، به صورت ویژه به سراغ باب پنجم و ششم آن (در خصوص سیارات و دنباله‌دارها) رفته‌ایم و پژوهش مختصری درباره‌ی منبع مطالب آن و ارتباط محتویات آن با فعالیت‌های پیشین در خصوص نجوم جدید در ایران کرده‌ایم. ضمناً تصحیح انتقادی این دو باب بر اساس سه نسخه‌ی خطی ارائه شده است. با مقایسه‌ی محتوای کتاب قانون ناصری و کتاب نجوم همگانی نوشته‌ی آراگو، نشان داده‌ایم که بخش عمده‌ای از کتاب قانون ناصری ترجمه‌ی مطالب آن کتاب است که نجم الدوله بر اساس سلیقه‌ی خود و افزودن پاره‌ای از مطالب دیگر آن را فصل‌بندی کرده است.
- Abstract
- Iranians’ acquaintance with modern Astronomy is a long story. In this thesis we present a historical report of the first evidences of this acquaintance from ?afav?d to Q?j?r dynasties. Our focus is on the works of M?rz? ‘Abd al-Ghaff?r Najm al-Dawla and his role in the scientific modernity of Iran. He was one of the first graduates of D?r al-fun?n school and then became the chief teacher of mathematical sciences in that school. He had an important influence on Iranian scholars with his books about new astronomy and other new sciences. Also it is known that Najm al-Dawla has been supported by the King N??ir al-D?n Sh?h. Najm al-Dawla ended the compilation of Q?n?n N??ir? in 1284 in two volumes. This book was the most detailed book about new astronomy that was written in that age. In this thesis, after providing a brief description about the book, especially the chapters 5 and 6 (about planets and comets), we investigate the probable references. The critical edition of these chapters is prepared based on three manuscripts. Comparison between Q?n?n N??ir? and Astronomie populaire of François Arago (the secretary of the Paris observatory), shows that the biggest part of Q?n?n N??ir? is a translation from Arago’s book, but Najm al-dawla altered the book, changing the order of chapters, eliminating some chapters and introducing some new information.
