عنوان پایان‌نامه
انسان کامل در دین زردشتی و سنت مانوی و تداوم آن در نخستین سده های ایران اسلامی
- رشته تحصیلی
- فرهنگ و زبانهای باستانی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 4624;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 81441;کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 4624;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 81441
- تاریخ دفاع
- ۲۹ شهریور ۱۳۹۴
- دانشجو
- مریم وحیدمنش
- استاد راهنما
- سید احمد رضا قائم مقامی
- چکیده
- این رساله به بررسی مفهوم «انسان کامل» در در سه سنت زردشتی، مانوی و اسلامی می‌پردازد. مفهوم انسان کامل ازآن جهت که تصویری از انسان آرمانی و غایت رابطه انسان و خدا در هر سنت به دست می‌دهد، واجد معانی باطنی و عرفانی است. به همین جهت، بررسی تحول و تطور آن در سنت زردشتی و مانوی می‌تواند به بازنمایی جنبه‌های رازوران? دین ورزی در ایران ساسانی یاری کند. به علاوه، بررسی این مفهوم در سه سنتی که به لحاظ همزمانی و نیز ارتباطات فرهنگی امکان تأثیر بر یکدیگر را داشته اند، این نکته را روشن می‌سازد که این سنن در شکل‌دهی این مفهوم مستقل عمل کرده‌اند یا این مفهوم حاصل وام‌گیری است. این نکته علی‌الخصوص در مورد تصوف اسلامی _ که آخرین سنت مورد بررسی در این رساله است_ صادق است.در فصل اول به بررسی مفهوم و مصادیق انسان کامل در دین زردشتی( کیومرث، زردشت،سوشانس) پرداخته شده است و تلاش شده تا ضمن بررسی این مفهوم، این پندار رایج که دین زردشتی فاقد معانی عرفانی و باطنی است بار دیگر بررسی شود. در فصل دوم ابتدا کلیاتی درباب مذهب غنوصی و دین مانی ،به عنوان یکی از شعبه‌های شرقی آن، آمده است و سپس به مفهوم انسان کامل و مصادیق آن(انسان نخستین، رسول الهی، انسان نو) در سنت مانوی پرداخته شده است. در فصل سوم تمرکز بر تصوف اسلامی است اما از آنجا که این مفهوم یکی از بنمایههای تصوف اسلامی است و در میان مکاتب مختلف تعاریف متفاوتی دارد، این بررسی ناچار به دو حدیث «اوایل» و «رؤیت» محدود شده است تا امکان بررسی تطبیقی «انسان کامل» در سنت زردشتی ، مانوی و اسلامی امکان پذیر گردد. این بررسی نشان می‌دهد که مفهوم انسان کامل در این سنت‌ها با مفهوم عالم کبیر و عالم صغیر ارتباط مستقیم دارد. همچنین انسان کامل به عنوان «کلمه الهی» در هر سه این سنت‌ها مشاهده می‌شود. واژگان کلیدی:انسان کامل، عالم صغیر و عالم کبیر، انسان نخستین (هرمزد بغ)، توم(نرجمیگ)، انسان نو، حدیث اوایل، حدیث رؤیت، صادر اول.
- Abstract
- This thesis examines the doctrine of ‘Perfect Man’ in Zoroastrianism, Manichaeism and Islamic mysticism. Since this concept depicts the ideal human being who achieves the apex of certitude and moral purification, it reveals mystical aspects of each religious tradition. For this reason, examining the concept of Perfect Man in Zoroastrianism and Manichaeism can shed some light upon the esoteric trends in late Antique Iran. Moreover, this survey shows probable intercultural influences on the formation of the concept of the ‘Perfect Man’ In Islamic World. The First chapter discusses the ‘Perfect Man’ and its instances in Zoroastrianism. It also argues about the prevalence idea that Zoroastrianism lack esoteric and mystical themes. The second chapter deals with Gnosticism and Manichaeism in general and focuses on the doctrine of Perfect Man ( The Primal Man, Apostle of Light and New Man). In the third Chapter, the survey of this concept in Islamic Mysticism has been limited to the study of hadith- al- awAyel and hadith-al-rawyat so, it can be compared with the one in Zoroastrianism and Manichaeism. This study shows that the doctrine of the ‘Perfect Man’ in these traditions is in correspondence with the idea of micro-cosmos and macro-cosmos. Furthermore, Perfect Man as Logos is a common theme in Zoroastrianism, Manichaeism and Islamic Mysticism. Keywords: Perfect Man, micro-cosmos and macro-cosmos, Primal Man,New Man, hadith- al- awAyel, hadith-al-rawyat, The first intellect.
