عنوان پایان‌نامه
بررسی جامعه شناختی محبوبیت عام حافظ
- رشته تحصیلی
- مطالعات جوانان
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 74342;کتابخانه دانشکده علوم اجتماعی شماره ثبت: رس 4876
- تاریخ دفاع
- ۳۱ شهریور ۱۳۹۴
- دانشجو
- مرتضی کرامتی سورکی
- چکیده
- چکیده نظر به جایگاه بی¬بدیل حافظ در فرهنگ عام? ایرانی، ما چرایی محبوبیت عام حافظ را اساس کار خود قرار دادیم و از آنجا که پاسخ¬های حافظ¬پژوهان عموما متن¬کاوانه بود ما توجه خود را بر خوانند? حافظ و نظریه¬های ادبیِ خواننده¬محور متمرکز ساختیم. و با کمک نظری? واکنش خوانند? روانشناختی، فرضی? نخست خود را چنین مرتب نمودیم: حافظ محبوب است چون ابهام شعر او، آزادیِ بیشتری به خواننده برای «مزاج¬گویی» یا فرافکنی خود می¬دهد. اما این پایان کار نبود زیرا رسیدن به تفسیری از حافظ، مطابق با پیش¬پنداشته¬ها و مزاج خود، یک مسئله است و بیان آن، مسئله¬ای دیگر. به عبارت دیگر، تفسیری که افراد از حافظ در مقابل دیگران ارائه می‌دهند ممکن است همان تفسیری نباشد که قلبا بدان باور دارند. این نکته به ویژه در جامعه-ای مثل ایران که «بی¬اعتمادی اجتماعی» در آن بالاست اهمیت دوچندانی می¬یابد. در چنین جوامعی، افراد سعی می¬کنند در هر موردی، نظری مطابق با ظاهر طرف مقابل ارائه کنند و نظر قلبی خود را پنهان نمایند به خصوص اگر طرف مقابل ایشان، غریبه¬ای منتسب به قدرت حاکم و درنتیجه «خطرناک» باشد. در اینجا نیز، ابهام شعر حافظ به کمک خواننده می¬آید زیرا همین ابهام کمک می¬کند تا فردی که تفسیر او و مزاج او با قدرت حاکم و منش طرف گفت¬وگو هم¬سو نیست با کمترین زحمتی، تفسیری مطابق با خواست و منش این دو ارائه کند و همین آزادی برای پنهان¬کاری، می¬تواند عامل دیگر محبوبیت حافظ در میان ایرانیان باشد. بنابراین فرضی? دوم ما این شد: حافظ در عرص? عمومی محبوب است چون ابهام شعر او، این امکان را به خواننده می¬دهد تا در برابر «غیرخودی خطرناک»، پنهان¬کاری پیشه کرده و تفسیری را بیان کند که منطبق بر خواست قدرت حاکم یا مطابق با مزاجِ فرد «غیرخودی» است. برای فرضی? سوم، ما به سراغ نظری? «صفای باطن» سید مهدی ثریا رفتیم. از نظر او ویژگی¬های خلقی و رفتاری پسندیده نزد ایرانیان دو قطب دارد؛ یکی «رفتارها و کردارهای جوانمردانه و شجاعانه (لوطی-گری)» و دیگری «روحانیت و دوری¬گزینی از مادیات (درویشی)». ثریا برای شخصیت محبوب ایرانیان که واجد خصلت درویشی باشد نمونه¬ای نام نبرده، با این حال، فرضی? ما این بوده که حافظ نمون? تمام¬عیار «درویش» در فرهنگ عام? ایرانیان است. شاخص-های «درویش» نیز بر مبنای کار ثریا اینها بوده؛ شاخص¬های اصلی: «روحانیت»، «دوری¬
- Abstract
- Abstract Considering Hafez's high position in Iranian pop-culture, we grounded this research on the whys of Hafez's popularity and since the answers of Hafez researchers to this question was based on the text-analysis, we focused on the readers and the reader-response theories. So with help of the Psychological Reader-Response Theory, we suggested our first hypothesis: Hafez is popular because the ambiguity in his poem causes more freedom to reader for Exegesis or projection but this was not the end, because to comment on Hafez on one's presupposition and taste is something and to state that is something else. In other words, the comment people pass on Hafez to the others might be different to the comment they themselves believe. This point gets more important in the societies like Iranian society with high "social mistrust". In such societies, people try to express the idea in accordance with position of the listener is in and hide their real idea, particularly if the listener is a stranger related to authority and as a result can be dangerous for them. Ambiguity in Hafez's poem helps reader again in this situation, because the ambiguity helps those with different comment and taste to authority pass a comment similar to the comments of those dangerous strangers. Therefore, this freedom for secrecy can be another factor for Hafez's popularity amongst Iranians. Thus, our second hypothesis will be this: Hafez is popular amongst people because the ambiguity in his poem paves the way for the readers to hide one's idea and pass a comment similar to authority or to the taste of stranger. We used Seyyed Mehdi Sorayya's "safay-e baten" theory in our third hypothesis. In his eyes, honorable moral and behavioral traits has two sides for Iranians; the first one is "brave and chivalrous behaviors" (gentleness) and the second one is "spirituality and asceticism" (mysticism). Sorayya did not mention any typical characters as a popular Iranian mystic, but our hypothesis is that
