عنوان پایان‌نامه
بررسی بیولوژی تولید مثل گیاه دارویی دم شیر
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی شماره ثبت: 6464;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 69797
- تاریخ دفاع
- ۲۵ شهریور ۱۳۹۴
- دانشجو
- آیدین شکاری
- استاد راهنما
- وحیده ناظری جونقانی
- چکیده
- دم شیر (Leonurus cardiaca L.) یکی از گیاهان دارویی مهم تیره نعناعیان می باشد که در بسیاری از مناطق ایران رشد می کند. این گیاه برای درمان مشکلات قلبی و عروقی، استرس، اضطراب و تحرکات عصبی استفاده می شود. بررسی منابع نشان داد که گزارشی در مورد بیولوژی تولیدمثلی این گونه وجود ندارد. از آنجا که بیولوژی تولید مثل در اصلاح گیاهان دارویی کاربرد قابل توجهی دارد. این تحقیق به منظور بررسی مورفولوژی، فنولوژی و بیولوژی گل، بیولوژی گرده (قوه نامیه، جوانه زنی درون شیشه ای و ذخیره سازی دانه گرده)، بررسی سیستم تولید مثلی (خودگشنی، دگرگشنی، ژتونوگامی، آپومیکسی و گرده افشانی آزاد)، اخته سازی و شناسایی و بررسی فراوانی گرده افشان ها در گیاه دم شیر انجام شد. نتایج حاصل از بررسی مورفولوژی گل نشان داد که طول خامه در دم شیر بعد از باز شدن گل متغییر می باشد و در 48 ساعت بعد از باز شدن گل به بیشترین مقدارخود می رسد (011/0±12/8 میلی متر). بیشترین درصد جوانه زنی دانه گرده در محیط کشت جامد حاوی 15 درصد ساکارز، 100 و 125 میلی گرم در لیتر اسیدبوریک و 1 درصد آگار به ترتیب 58/0±96/82 و 21/0±7/82 درصد بدست آمد .دمای بهینه برای جوانه زنی درون شیشه ای دانه گرده و رشد لوله گرده دمای اتاق (1±25درجه سانتی گراد) است. بیشترین درصد جوانه زنی دانه گرده 1 تا 2 ساعت بعد از باز شدن گل بود (53/0±84/82 درصد) در حالی که بیشترین درصد قوه نامیه با تترازولیوم و استوکارمن یک روز قبل از باز شدن گل به ترتیب 63/0± 93/86 و 86/0±35/91 درصد بدست آمد. جوانه زنی دانه گرده در دما های 1±25، 4، 20- و 80- درجه سانتیگراد به ترتیب بعد از 20، 50، 60 و 60 روز نگهداری متوقف شد. نتایج این مطالعه نشان داد که این گیاه خود سازگار می باشد ولی برای جلوگیری از خودگشنی روش پروتاندری را در پیش گرفته است طوری که اوج شکوفایی بساک 1 تا 2 ساعت بعد از باز شدن گل می باشد در حالی که اوج پذیرش کلاله 48 ساعت بعد از باز شدن گل می باشد که در این زمان لوب های کلاله به طور کامل باز شده اند. طول عمر گل بر روی گیاه بعد از باز شدن گل سه تا چهار روز است. بهترین زمان برای اخته کردن گل 2 تا 3 ساعت قبل از باز شدن گل می باشد. روش مناسب برای اخته سازی گل، حذف مستقیم بساک ها بدست آمد. بررسی سیستم زادآوری دم شیر به روش کرودن و روش های کلاسیک نشان داد که این گیاه دگرگشن اختیاری همراه با 45/1±48/27 درصد خودگشنی است و بیشترین درصد تشکیل بذر، وزن بذر و قوه نامیه بذر در تیمار گرده افشانی آزاد بدست آمد. زنبور عسل مهمترین گرده افشان این گیاه می باشد و بیشترین فراوانی در بین گرده افشان مربوط به زنبور عسل است.
- Abstract
- Leonurus cardiaca L. (Lamiaceae) is an important medicinal plant growing in many regions of Iran. It has been used to cure cardiovascular problems, stress and nervous irritability. Literature review revealed that there is no report on the reproductive biology of the species. Therefore, this experiment was designed to investigatemorphology, phenology and biology of flower, biology of pollen (viability, in vitro germination and storage of pollen), breeding system (Autogamy, Xenogamy, Geitonogamy, Apomixis and Open pollination),emasculation and identification of pollinators in L. cardiaca. Theresults showed thatstyle lengthincreasedconstantly with flower age after anthesis until reach to maximum size of (8.12 ± 0.011 mm) 48 h after anthesis. Maximum percentage of pollen germinationwere observed on thesolid media containing 15 % sucrose and two concentrations, 100 and 125 mg/l, of boric acid with means of 82.96 ± 0.58 and 82.7 ± 0.21%, respectively. Optimum temperature for pollen germination and pollen tube length was 25 °C. The highest percentage of pollen germination was found at 1-2 h after anthesis (82.84 ± 0.48%), while determination of viability by TTC and acetocarmine showed maximum viability at one day before anthesis. Pollen germination was stopped after 20, 50, 60 and 60 days storing at 25, 4, -20 and -80°C, respectively.The results indicated that L. cardiacais a self-compatible but protandrous plant. Presence of dichogamy which is characterized by a negative correlation between stigma receptivity and pollen viability is the reason to avoid autogamy. Maximum amount of anther dehiscence and stigma reception occur at 1-2 h and 48 h after anthesis, respectively. Flower life span of L. cardiaca takes 3 to 4 days. The results appeared that the best time for emasculation was 2 to 3 h before anthesis.Based onseed/ovule ratio and pollination treatments, L. cardiaca is a facultative xenogamous plant with 27.48 ± 1.45 percent autogamy. The highest seed set, seed weight and seed viability were observed during open pollination. Meanwhile honey bees are the most important pollinators in this plant.
