عنوان پایان‌نامه
بررسی نقش نهادها در تعیین الویت های سیاست گذاری جهت مدیریت پایدار تالاب با رویکرد استفاده خردمندانه (مطالعه نمونه : تالاب شادگان )
- رشته تحصیلی
- مهندسی منابع طبیعی - محیط زیست
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی شماره ثبت: 6759;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 73289;کتابخانه مرکزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی شماره ثبت: 6759;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 73289
- تاریخ دفاع
- ۳۰ شهریور ۱۳۹۴
- دانشجو
- عطیه خطیبی
- استاد راهنما
- افشین دانه کار, شراره پورابراهیم آبادی
- چکیده
- کنوانسیون رامسر تالاب‌ها را به‌عنوان یکی از اکوسیستم های پر تولید و با منافع اقتصادی بی نظیر شناسایی کرده است. تالاب ها خدمات بسیاری از جمله بهبود کیفیت آب، تأمین خواسته کربن، حمایت از تنوع زیستی، و هم‌چنین محصولات متعدد و خدمات اجتماعی را فراهم می کنند. بااین‌وجود، سیستم‌های تالابی جزو بیشترین سیستم‌های تهدید شده در میان اکوسیستم‌ها هستند زیرا آن‌ها با تهدید تبدیل پیش‌رونده ناشی از توسعه صنعتی، کشاورزی و مسکونی و هم‌چنین آشفتگی هیدرولوژیکی، آلودگی و تأثیرات آن ها مواجه هستند و برخلاف سیاست‌های ملی و توافق‌نامه‌های بین‌المللی در حال از دست دهی و نابود شدن هستند. یکی از این تالاب ها، تالاب شادگان است که به دلیل تغییر کاربری اراضی، ازبین رفتن پوشش گیاهی، در معرض خطر قرار گرفتن گونه های گیاهی و جانوری و غیره از سال 1993 در فهرست قرمز کنوانسیون رامسر موسوم به فهرست مونترو قرارگرفته است. بنابراین با توجه به اهمیت نقش تالاب شادگان و روند فزاینده تخریب آن، نیاز به سیاست های جامع برای تالاب که می تواند اساسی برای اقدامات داخلی و چهارچوبی برای همکاری های ملی و بین المللی فراهم کند، بیشتر مشهود می شود. در این مطالعه به‌منظور شناخت شاخص های استفاده خردمندانه از تالاب از چارچوب مدل نیروی محرکه-فشار-وضعیت-پاسخ (DPSIR) استفاده شد. پس از بازنگری وضعیت تالاب، 12 شاخص نیروی محرکه، 10 شاخص فشار، 8 شاخص وضعیت و 8 شاخص تأثیر شناسایی شد. پس از شناسایی شاخص ها به‌منظور ترکیب چارچوب DPSIR با چارچوب ارزیابی یکپارچه اتصال تالاب معیشت، ارتباط شاخص های چارچوب DPSIR با سرمایه های معیشتی تعیین شد. برای غربال این شاخص ها با توجه به هدف مطالعه، ارتباط این شاخص ها با نهادهای رسمی و نهادهای غیررسمی ازجمله آداب‌ورسوم محلی، همکاری متقابل مالی و اجتماعی، الگوی رفتاری، عقاید مذهبی و فعالیت های فرهنگی در پنج بخش نخل داری، دامداری، ماهیگیری، شکار پرندگان، برداشت علوفه بررسی شد. نتایج نشان داد، بیشترین درجه اهمیت همکاری متقابل مالی و اجتماعی در بخش ماهیگیری و کمترین آن در بخش برداشت علوفه است، زیرا معیشت مردم روستاهای اطراف تالاب بیشتر وابسته به ماهیگیری از تالاب است. هم چنین بیشترین درجه اهمیت الگوی رفتاری در جامعه به‌عنوان یک نهاد گروهی در میان بخش های شکار پرندگان و ماهیگیری به‌طور مشترک وجود دارد و در برداشت علوفه و دامداری نیز به طور مشترک از کمترین درجه اهمیت برخوردار است.ازنظر ارتباط شاخص ها با نهادهای رسمی و غیررسمی، 7 شاخص نیروی محرکه، 6 شاخص فشار، 5 شاخص وضعیت و 6 شاخص تأثیر دارای بیشترین ارتباط با نهادهای رسمی و غیررسمی بودند. برای اولویت بندی این شاخص های نهادی پس از وزن دهی و رتبه بندی به روش آنتروپی از روش فرآیند تحلیل شبکه ای استفاده شد. بر این اساس الویت شاخصها برای تعیین الویت سیاستگذاری مدیریت پایدار تالاب شادگان مشخص شد. با توجه به یافته های این بخش، در دسته نیروی محرکه الویت اول مربوط به افزایش فقر و آخرین الویت مربوط به گسترش واحدهای کشاورزی و صنعتی، در دسته فشار، الویت اول مربوط به بهره برداری بی رویه از تالاب و آخرین الویت مربوط به ورود آلاینده های شهری، صنعتی و کشاورزی، در دسته وضعیت، الویت اول از آن کاهش جمعیت ماهیان و الویت آخر مربوط به کاهش کیفیت آب سطحی و خاک و در دسته تأثیرات، الویت اول مربوط به تأمین معیشت مردم بومی و الویت آخر از آن تأمین آب برای آشامیدن و کاربری های دیگر بود. درنهایت با توجه به ارجحیت این شاخصها، سیاست هایی برای پاسخ به هر دسته از شاخص ها برای بهبود استفاده خردمندانه از تالاب تدوین شد.
- Abstract
- Based on Ramsar Convention identification, wetlands are the most productive ecosystems and one of tremendous economic benefits to society. Wetlands provide many services such as water quality improvement, carbon sequestration, biodiversity support, and also several production and social services. Nevertheless, wetland systems are among the most threatened of all ecosystems, as they face an on-going conversion threat from industrial, agriculture and residential developments, as well as from hydrological perturbation, pollution and their effects and have being became lost or threatened in spite of various international agreements and national policies. One of these wetlands is Shadegan wetland, which has been placed in Montrex list of Ramsar Convention since 1993 as a result of land use change, degradation of plant cover, high number of animal and plant threatened species as well as many other factors. Thus, with respect to the importance of Shadegan wetland function and increasingly destructive process, there is a necessity in shaping comprehensive national policies so as to provide a basis for domestic action and a framework for international and national cooperation. In this paper, a Driving force-Pressure-State-Impact-Response (DPSIR) model has been applied for defining wetland wise use indicators. 12 driving force indicators,10 pressure indicators, 8 state indicators and 8 impact indicators were defined by analyzing the condition of wetland. With respect to combine DPSIR framework and Integrated Assessment of Wetlands-Livelihood Interlinkages Framework, the linkages between livelihood capitals with DPSIR indicators were also defined.The linkages of these indicators with formal and informal institutions including local customs, financial and social interaction, behavior pattern, religious beliefs and cultural activities in five sectors of agriculture,livestock, fishing, bird hunting and vegetation harvesting were assessed to screen the indicators. The results showed that the most important degree of financial and social cooperation is in the fishing sector and the lowest is in the vegetation harvesting because the people’s livelihood in villages around the wetland is more dependent on the wetland fishing. The greatest degree of importance of behavior pattern as a communal institution is in fidhing anf bird hunting commonly. And also it has the lowest degree of importance in vegetation harvesting and livestock. With regard to the relationship between the indicators with formal and informal institutions, 7 Driving force indicators, 6 pressure indicator, 5 satate indicators and 6 impact indicator has the greatest connection with the formal and informal institutions. The analytic network process was applied to prioritize the institutional indicators after weighting and ranking through entropy method. Thus,The priority of indicators were identified in order to the sustainable management of wetland policy priorities. According to the results of this part, the first priority was increased poverty and the last one was related to the industrial and agricultural units development in Driving force category, the first priority was unsustainable wetland utilization and the last one was related to the urban, industrial and agricultural pollutants emission in pressure category, the first priority was reduction in wetland fish community and the last one was related to the Reducing the quality of surface water and soil in state category and the first priority is the local livelihood security and the last one is related to the security of water ror drinking and other land uses. Finally, some policies were codificated in order to response to each categories of indicators in context of wise use improvement according to the indicator priorities. Key words: policy-making, sustainable management, local institutions, wise use, Shadegan wetland
