عنوان پایان‌نامه
بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی ، محیطی موثر بر مهاجرت ایثارگران از روستا به شهر (مورد مطالعه شهرستان گناباد)
- رشته تحصیلی
- علوم اجتماعی - توسعه روستایی - توسعه اجتماعی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 60959;کتابخانه دانشکده علوم اجتماعی شماره ثبت: رس 4354
- تاریخ دفاع
- ۲۸ مهر ۱۳۹۰
- دانشجو
- حسین حسین پور
- استاد راهنما
- مهدی طالب
- چکیده
- بشر در طول تاریخ همواره در حال حرکت و جابجایی بوده است. از اوایل قرن نوزدهم مهاجرت و به خصوص مهاجرت از روستا به شهر به عنوان یک پدیده اجتماعی مهم نمایان شد، به همین دلیل به طرز جدی مورد توجه صاحبنظران و اندیشمندان و جامعه شناسان قرار گرفت. بروز تغییرات سریع در جامعه شهری، جاذبه شهرها، رفاه طلبی و افزون خواهی انسان عصر جدید سبب پیدایش نوع جدیدی از مهاجرت شد و بدنبال آن اصطلاح ترک روستا و روستا گریزی در سه دهه اول قرن بیستم رایج گردید. مهاجرت در ایران تحت تاثیر اصلاحات ارضی و همچنین تمرکز منابع و امکاناتت در شهرها شروع شد. مهاجرت از روستاها باعث خالی شدن جامعه روستایی از نیروی جوان و فعال به خصوص در بخش کشاورزی و متعاقب آن کاهش تولیدات کشاورزی شد. از طرف دیگر از آنجا که جامعه شهری به لحاظ صنعتی و رفاهی حتی توان ارائه خدمات و همچنین جذب نیروهای مازاد شهری را نیز نداشت، نتوانست پذیرای این نیروی گسترده فعال و بیکار باشد و نتیجتاً جامعه شهری با خیل بیکاران و همچنین کمبود شدید امکانات رفاهی مواجه گشت. جریان مهاجرت پس از انقلاب نیز ادامه داشت. یک سری مهاجرتها تحت تاثیر جنگ تحمیلی رخ داد. از جمله این مهاجرتها، مهاجرت ایثارگران به شهرهای مختلف بود. این نوع مهاجرت با وجود شباهتهایی که با جریان اصلی مهاجرت داشت، تفاوتهایی نیز با آن داشت (از جمله مهاجرت برای دریافت خدمات بهداشتی خاص). در مورد علت مهاجرت دلایل مختلفی ذکر شده است و هر دیدگاه با رویکرد خاص خود دلایلی را برای مهاجرت ذکر کرده است. از جمله این رویکردها، رویکرد جاذبه – دافعه اورت لی می باشد که در این تحقیق نیز از این دیدگاه به عنوان مدل تحقیق استفاده شده است. تحقیق حاضر به بررسی عوامل اقتصادی – اجتماعی و محیطی موثر بر مهاجرت ایثارگران جنگ تحمیلی از روستاهای شهرستان گناباد به شهرهای مختلف از سالهای پس از جنگ تا زمان حاضر (سال 1390) می پردازد. از آنجا که اطلاعات این تحقیق از ایثارگران مهاجرت کرده از روستاها گردآوری شده است محقق نتواسته به علت مهاجرت این افراد از طریق آزمونهای همبستگی مبادرت کند (چرا که همه افراد مورد مطالعه مهاجر بودند و بنابراین متغیر وابسته ما متغییر نبود و نمی شد بین این متغییر و متغییرهای دیگر آزمون همبستگی برقرار کرد) به همین خاطر سعی نموده است که ابتدا از طریق روش کمی و پرسشنامه، ویژگی های اقتصادی – اجتماعی – محیطی و فردی مربوط به روستاهای مهاجر فرست و ایثارگران مهاجران قبل از مهاجرت آنها به شهر مشخص شود و پس از آن از طریق مصاحبه با 28 نفر از مهاجران به علت مهاجرت آنها در چهار بعد رفاهی، اقتصادی، اجتماعی – فرهنگی و جغرافیای – محیطی پرداخته شود. جامعه آماری این تحقیق 219 نفر از ایثارگران مهاجر از تمامی روستاهای شهرستان گناباد بوده است که به صورت نمونه گیری تصادفی و با کمک فرمول کوکران 120 نفر از بین این افراد به عنوان نمونه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته های تحقیق تایید کننده چارچوب نظری است. وجود جاذبه های شهری و دافعه روستایی تاثیر بسزایی در مهاجرت این افراد از روستاهای محل زندگی شان داشته است. هر چهار عامل مورد مطالعه (بعد رفاهی، اقتصادی، اجتماعی – فرهنگی و جغرافیای – محیطی) بر روی مهاجرت این افراد تاثیر داشته اند. در این بین عامل رفاهی تاثیر چشمگیری داشته است و این هم به خاطر شرایط خاص این افراد است. این افراد و وابستگان نزدیک آنها به دلیل شرایط خاصشان (به خصوص جانبازان) از یک طرف، نیاز به خدمات رفاهی به خصوص خدمات بهداشتی روحی – جسمی و مراقبتهای ویژه ای دارند که این خدمات نیز در شهرها پراکنده اند، از طرف دیگر اکثر نهادهای خدمات رسان مخصوص این افراد (به طور مثال: شهید و امور ایثارگران) در شهرها واقع اند و متعاقب این امر ایثارگران ترجیح می دهند برای دسترسی آسان به این امکانات راهی شهرها شوند. مفاهیم کلیدی: مهاجرت، ایثارگران، عوامل اجتماعی، عوامل اقتصادی، عوامل محیطی، گناباد
