عنوان پایان‌نامه
بازیابی آثار قرآنی ابان ابن تغلب
- رشته تحصیلی
- الهیات و معارف اسلامی - علوم قران و حدیث
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه پردیس قم شماره ثبت: 021;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 48089
- تاریخ دفاع
- ۲۵ اسفند ۱۳۸۹
- دانشجو
- محمدحسین مدنی
- استاد راهنما
- محمد علی مهدوی راد
- چکیده
- ابان بن تغلب(م 141ق) از سرآمدان شاگردان مکتب اهل‌بیت(ع) است که در قرن‌های اول و دوم هجری افتخار همراهی امام سجاد، امام باقر و امام صادق(ع) را داشت. استادیِ ابان در علوم مختلف از قبیل قرآن، فقه، حدیث، ادب، لغت و نحو به او جامعیتی بخشید که شیعه و اهل‌سنت را به ستایش خود واداشت. ابان با بینش وسیع خود محضر امامان معصوم(ع) را غنیمت شمرد و معارف نابی در قالب احادیث دریافت و همزمان به تدوین این معارف پرداخت. این تألیفات به دست ما نرسیده ولی می‌توان گفت که دست‌کم بخشی از آن‌ها به آثار بعد از خود منتقل شده است. پژوهش حاضر، بازیابی سه اثر قرآنی ابان بن تغلب را دنبال می‌کند؛ امری که تنها در گرو بهره‌گیری از حجم وسیعی از منابع موجود فریقین امکان‌پذیر است. دستیابی به درون‌مای? آثار قرآنی ابان نیازمند این مراحل است: گردآوری روایات و نقل‌های رسیده از او، استخراج آنچه به نوعی با قرآن در ارتباط است، حذف مکررات و دسته‌بندی و چینش بر اساس موضوع هر یک از آثار. نظر داشتن به طرق نقل کتاب‌ها ـ که در فهرست‌ها آمده ـ نیز می‌تواند راهگشا باشد. بر این اساس، کتاب الفضائل، تفسیر غریب القرآن (معانی القرآن) و کتاب القراءات ابان بن تغلب مورد بررسی و بازیابی قرار گرفتند. محور اصلی کتاب الفضائل، شناخت جایگاه اهل‌بیت(ع) و بازتاب فضیلت‌های آنان می‌باشد و در کنار آن برخی فضیلت‌ها و خصلت‌های اخلاقی ـ انسانی نیز بیان شده است. در تفسیر غریب القرآن ـ که ابن ندیم آن را معانی القرآن دانسته ـ علاوه بر تبیین مفردات آیات، تبیین برخی مفاهیم قرآنی، شأن نزول و دیگر زوایای مربوط به آیات مورد توجه قرار گرفته است. کتاب القراءات نیز در بر دارنده نظرات ابان بن تغلب در چگونگی قرائت آیات می‌باشد. حجم این کتاب نسبت به دو اثر دیگر کمتر و نقل‌های آن غالباً بدون ذکر سند می‌باشد. علاوه بر دانشمندان شیعه، بسیاری از نظرات ابان بن تغلب در سایه عظمت شخصیت او، در حوزه قراءات و تفسیر ـ و حتی فضائل اهل‌بیت(ع) ـ مورد توجه عالمان اهل‌سنت نیز قرار گرفته؛ به گونه‌ای که ردیابی نظرات وی در حوزه قراءات، بدون پیگیری منابع اهل‌سنت، تلاشی نافرجام خواهد بود.
- Abstract
- Aban ibn Taqlib (d.758 a.d) is one of the major students of the school of The infallibles (p.b.u.th). He lived in the first and second Hijri centuries and had the honor of being aside three Imams: Imam Sajjad, Imam Bagher and Imam Sadeq (p.b.u.th). Aban was skilled very well in the fields of Quran, Jurisprudence, Hadith and Arabic literature. He is praised by both Shias and Sunnis. Aban authored some books in different fields that currently are not available for us. But we could see some chases from his works which are mirrored in later works. The present study, aiming to revive the links of the Quranic works of Aban -ibn Taqlib, through various Shia and Sunni sources, is a result of these major phases: 1. Gathering a Collection of all traditions transmitted by Aban ibn Taqlib and also his own teachings. 2. Choosing those related with the Quran. 3. Separating them into three parts, on the base of his three different Quranic works. Kitab al-Fazael, Tafsir Qarib al-Quran and Kitab al- Qera’at were three revived books of Aban. The major subject of Kitab -al Fazael is influencing the role of the infallibles and their special virtues. Tafsir Qarib al-Quran )known by Ibn Nadim as Ma’ani al-Quran) explains the meaning of the words in the phrase of the Quran. It also introduces some interpretations and other facts for some Quranic phrases. Ketab al-Qera’at includes Aban ibn-Taqlib’s recitations of the Holy Quran. This book is smaller in contrary of the other and the narrators of most of the recitations are not mentioned. It’s nice to mention that beside the Shia scholars, the Sunni writers also pay a valuable attention toward the teachings of Aban -ibn Taqlib and his works. This is well shown in the revival of his findings, especially in the field of his recitations (qera’at). Kew words: Aban ibn-Taqlib, Kitab al-Fazael, Tafsir Qarib al-Quran, Ma’ani al-Quran, Kitab al-Qera’at.
