عنوان پایان‌نامه
جایگاه مناسک وشعائر در میان مخاطبان روشنفکری دینی _ مذهبی _ الهام شهسوار زاده
- رشته تحصیلی
- پژوهش علوم اجتماعی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 51202;کتابخانه دانشکده علوم اجتماعی شماره ثبت: رس 4368
- تاریخ دفاع
- ۱۶ مهر ۱۳۹۰
- دانشجو
- الهام شهسوارزاده
- استاد راهنما
- سارا مزینانی شریعتی
- چکیده
- روشنفکری دینی/مذهبی یکی از جریان¬های فکری فعال در عرصه اندیشه کشور است که مورد انتقادات درونی و بیرونی متفاوتی قرار گرفته‌است. نحوه برخورد با مناسک و مابه ازای عملی دین‌داری یکی از زوایای مورد انتقاد این جریان فکری است. اما عمده این انتقادات به شکل کلی و بر پایه نظری مطرح شده است و مخاطبان مورد توجه قرار نگرفته‌اند. این پژوهش سوال خود را جایگاه مناسک در میان مخاطبان و درک و دریافت آنها از آموزه‌های روشنفکری دینی/مذهبی قرار داده و با روش کیفی و تکنیک‌های مشاهده، مصاحبه و بررسی گفتار روشنفکران دینی/مذهبی و در نهایت تحلیل محتوای همه داده‌های بدست آمده، آن را پی¬گرفته است. برای این کار حسینه ارشاد به عنوان یکی از پایگاه¬های بلامنازع روشنفکری دینی/مذهبی انتخاب شده و آموزه¬های روشنفکران دینی/مذهبی فعال در دهه هشتاد و مخاطبینشان مورد تدقیق قرار گرفته¬اند. نتایج این پژوهش خبر از موضع سکوت و غیرشفاف روشنفکران دینی/مذهبی در ارتباط با مناسک می‌دهد که می¬تواند با دلایلی چون واکنش به فرمالیسم جاری در کشور، محدودیت امکان تجمع و استفاده از رسانه¬ و نداشتن الگوی مشخص توجیه شود. اما دلیل آخر، مهم‌ترین دلیل درونی این موضع سکوت است که مورد اشاره مخاطبین قرار گرفته و با دلایل چند¬گانه¬ای قابل تبیین است؛ اول، نقد فرمالیسم و اصالت دادن به محتوای دین و در نتیجه از اهمیت انداختن شکل دین؛ دوم، فردگرایی و اهمیت انتخاب و برداشت فردی و رابطه بی‌واسطه با خداوند؛ و در نهایت عقل¬گرایی که خود محتواگرایی، فایده¬گرایی و هدف¬گرایی را در برخورد با مناسک به وجود آورده است. واژگان کلیدی: روشنفکری دینی، روشنفکری مذهبی، مناسک، دورکیم، روش¬کیفی، حسینیه ارشاد
- Abstract
- Abstract: The religious intellectual is one of the active intellectual currents in the Iran which has been criticized in different ways. One of the critical aspects is how to deal with rituals and religious' practices. Regardless the audiences, most of these criticisms are general and theoretical. The issue of this research is the ritual of audiences and their understandings'. This research was performed with qualitative methods and techniques of observation, interview, study the speech of religious intellectuals and finally analysis all of data. Husseiniye Ershad, one of the most important religious intellectual bases, had been chosen and the intellectuals who were active there in 1380-1390 and their audiences'. The results show religious intellectuals have ambiguous stance about ritual which can be because of reaction to the current formalism in country, limitation in accumulation, and not having transparent attitude. The most important internal reason is not having transparent attitude about ritual, and it can be explained with some arguments; first, criticism of formalism and originality of the content of religion and therefore unimportance of religion's form. Second, individualism and importance of individual choosing and non-mediate relationship with God, and finally, rationalism which has created utilitarianism and goal orienteation. Key words: Religious intellectual, ritual, Hoseinieh Ershad, Qoalitative method
