عنوان پایان‌نامه
حجیت علم قاضی در فقه و حقوق کیفری ایران
- رشته تحصیلی
- فقه شافعی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 2111ف;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 57487
- تاریخ دفاع
- ۳۰ مهر ۱۳۹۰
- دانشجو
- سنور ربیعی
- استاد راهنما
- جلیل امیدی
- چکیده
- یکی از اهداف بندگان مخلص خداوند در طول تاریخ، رعایت قسط و عدالت در همه شئون مختلف زندگی، بخصوص در زمان قضا بوده است. قاضی با توسل به ادلّه¬ گوناگون همانند شهادت، اقرار، سوگند و غیره می¬تواند در چنین مسیری حرکت کند، و همین¬طور قاضی می¬تواند از علم خودش در جهت اثبات جرائم و یا نفی آنها استفاده می¬کند. تحقیق حاضر به بررسی حجیت علم قاضی در فقه و حقوق کیفری ایران می¬پردازد. و مسأله اصلی این تحقیق، تبیین وجوه تمایز دیدگاههای فقهی حقوقی و مبانی و موجّهات هر کدام از آنها و نهایتاً بیان دیدگاه راجح در مورد حجیت علم قاضی است. همچنین یکی دیگر از مسائل اساسی این پژوهش این است که پیچیدگی زندگی بشر تا چه حد بر قضات در زمینه استفاده از علم شخصی خود و نیز اقناع آنان تأثیر گذار بوده است؟ یافته¬های تحقیق نشان می¬دهد که نقش اثباتی علم قاضی در مسائل کیفری محل اختلاف است. باید گفت ظاهریه و قول مشهور فقهای امامیه و به تبعیت از آنان حقوق کیفری ایران علم متعارف قاضی را علی الاطلاق جزء ادلّه اثبات جرم معرفی کرده¬اند. آنان قائل به حجیّت مطلق علم قاضی در همه امور اعم از حقوق الله و حقوق الناس هستند. اما فقهای اهل سنت همانند مالکیه و حنابله جز در موارد محدود و تحت شرایط خاص علم شخصی قاضی را غیرقابل احتجاج اعلام کرده¬اند. ادله¬ای که مخالفان به آنها استدلال می¬کنند قوی¬تر از ادله¬ای هستند که موافقان به آنها استناد می¬کنند. برخی از این استنادات عبارتند از کتاب، سنت، ادله عقلی، در مظان اتهام قرار گرفتن قاضی و فساد دستگاه قضایی. علاوه بر این دو گروه، دسته سوم که عبارتند از بعضی از فقهای حنفی، شافعی و امامیه قائل به تفصیل هستند و حجیت علم قاضی را فقط در حقوق الناس جایز دانسته¬اند. اما در مقام مقایسه آرای موافقان و مخالفان می¬توان گفت که آیاتی که موافقان حجیت مطلق علم قاضی به آن استناد می¬ورزند، نمی¬تواند به عنوان دلیلی در اثبات حجیّت علم قاضی و یا شرایط مربوط به آن مورد استناد قرار گیرند. یعنی ادله¬ای که مخالفان به آنها استدلال می¬کنند قوی¬تر از ادله¬ای هستند که مورد استناد موافقان است. و نیز با مطالعه حقوق موضوعه کشور ایران نمی¬توان یک حکم و ماده قانونی عام را به عنوان یک قاعده کلی، که علم قاضی را به عنوان یکی از ادله اثبات همه جرایم به رسیمیت شناخته باشد، مشاهده کرد. در دهه¬های اخیر، و بخ
- Abstract
- Preserving justice in every different aspects of everyday life, especially in a legal context, has been an important goal in life of God’s righteous servants. A judge can do the aforementioned task by using confession, attestation, swear and etc. Sometimes a judge can use and rely on his subjective knowledge in order to prove a defendant’s misdoing or exonerate him/her. This research investigates the validity of a judge’s subjective knowledge according to Islamic jurisprudence (Fiqh) and criminal law. This research’s main aims are explain aspects of Islamic jurisprudence (Fiqh) and criminal law’ approaches toward this issue, their basis and justifications, and finally choose the superior approach. Another important issue of this research concerns modern life’s complexities and the extent to which they can affect a judge’s subjective knowledge. The research’s findings show affirmativeness of a judge’s subjective knowledge is debatable. It should be mentioned that acoording to Zaheriyeh, Emamiyeh Faqihs and consequently criminal law, a judge’s subjective understanding is generally considered important in proving one’s guiltiness. They give total validity to a judge’s subjective knowledge when it comes to private rights and public rights. On the hand, Ahle Sunnat Fiqihs such as Hanbali and Maliki, except for special cases and under restrict consideration, declared a judge’s personal knowledge to be of little validity. People who deny validity of this issue have a stronger case. Some of their supporting claims are: Quran, Sunnah, rational reasoning, suspicion against judges and judicatory. Shafi’i and some of Emamiye faqihs, like Hanafi faqihs, only consider a judge’s subjective knowledge valid when it comes to sin against private rights.I believe that verses of Quran by using which believers in a judge’s subjective knowledge support their claims are irrelevant to this matter; therefore, people who deny this validity have a stronger case. In Islamic Rep
