عنوان پایان‌نامه
تحلیل فلسفی دعا (در فلسفه اسلامی و در فلسفه دین)
- رشته تحصیلی
- فلسفه دین
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه پردیس قم شماره ثبت: P43;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 50439
- تاریخ دفاع
- ۱۰ مهر ۱۳۹۰
- دانشجو
- ستاره باقری
- استاد راهنما
- یحیی کبیر
- چکیده
- دعا یکی از پرکاربردترین و قدیمی‌ترین آموزه‌های دینی است که ادیان زیادی بر سر آن اشتراک دارند. در پژوهش پیش‌رو، با هدف وضوح بخشیدن به این آموزه و بررسی فایده‌مندی و عقلانیت آن، به تحلیل فلسفی دعا و حل معضل ناسازگاری یکی از گونه‌های دعا، یعنی دعای حاجت با علم مطلق خدا و قانون علیت در بافت سنت‌های توحیدی اسلام و مسیحیت پرداخته شده است. بی‌شک، پرداختن به چنین موضوعی نه تنها در یاری رساندن به مؤمنان در مقام عمل اهمیت خواهد داشت، بلکه حتی با روشن کردن میزان عقلانیت و فایده‌مندی دعا، در تأیید یا رد آن از سوی موافقان و مخالفان آموزه‌های دینی نیز نقش به‌سزایی ایفا خواهد کرد. در برابر معضل ناسازگاری دعای حاجت با علم مطلق خدا و قانون علیت، دو فرضیه‌ی اصلی مطرح است. یک فرضیه این است که یا با برطرف کردن این ناسازگاری و یا علی‌رغم پذیرش این ناسازگاری، دعای حاجت را فایده‌مند و عقلانی دانست؛ و فرضیه‌ی رقیب این است که آن را بیهوده و غیرعقلانی به حساب آورد. در این پژوهش، برای اثبات فرضیه‌ی نخست، از آرای فلاسفه‌ای چون کانت و آگوستین، آکویناس و ابن‌سینا استفاده شده و در عین حال، نشان داده شده است که اگرچه این دو دسته از فلاسفه، هر دو مدافع یک فرضیه هستند اما هریک از آن‌ها میزان و محدوده‌ی فایده‌مندی و عقلانیت دعا را به نحو خاصی تعریف کرده‌اند؛ دسته‌ی نخست، دعا را علی‌رغم ناسازگاری با علم مطلق خدا، بیشتر به دلیل آثار انفسی آن فایده‌مند به شمار آورده‌اند و اجابت دعا را در همین فواید انفسی جستجو کرده‌اند، اما دسته‌ی دوم، علاوه بر این نوع فایده‌مندی، تاثیرات آفاقی دعا را نیز قبول داشته و اجابت آن را به این نحو، در تعارض با علم مطلق خدا ندانسته‌اند. کلمات کلیدی: دعا، دعای حاجت، اسلام، مسیحیت، علم مطلق خدا، قانون علیت
- Abstract
- Prayer is one of the oldest and most useful religious doctrine which is in common between lots of religions. To make resolution up to this doctrine and study the rationality and usefulness of that, philosophical analysis of prayer and the solution for the dilemma of incompatibility between petitionary prayer with God omniscience and the causality law in an Islamic and Christian context is followed in this research. There is no doubt that paying attention to this subject, not only helps believers in practice, but also plays an important role in confirmation or denying the rationality and usefulness of the prayer from advocates or opponents of religious doctrine. Against the dilemma of incompatibility between petitionary prayer with God’s omniscience and causality law, there is tow main hypothesis. One is to assume petitionary prayer rational and useful, whether its dilemma is solved or not; and the other is to assume that useless and irrational. To prove the first hypothesis in this research, the arguments of Kant and Augustine, Aquinas and Avicenna is used and beside that, it is shown that although these tow groups of philosopher have agreement on the same hypothesis, but each of them determine the level and the range of its rationality an usefulness in an special way. Despite the incompatibility of pettitionary prayer and God’s omniscience, first group assume prayer useful because of its subjective effects; but the second one accept the objective effects of prayer in addition to subjective effects and account it in compatibility with God’s omniscience. Keywords: Prayer, Petitionary prayer, Islam, Christianity, God’s Omniscience, Causality law.
